Hebt u zich ooit afgevraagd hoe de machtigste figuren uit de geschiedenis er écht uitzagen?
Dankzij baanbrekende technologie kunnen we dat in 2025 steeds vaker zelf zien. Recent nog lukte het een internationaal team wetenschappers om het gezicht van Amenhotep III, de opa van Toetanchamon, digitaal tot leven te brengen. Voor het eerst in 3400 jaar komt het ware uiterlijk van één van ’s werelds rijkste mensen aan het licht — en het resultaat is opvallend persoonlijk.
Een digitale reünie met het oude Egypte
Grafisch ontwerper Cicero Moraes, die de digitale reconstructie coördineerde, vertelt in een interview met een knipoog: “Als we goed zitten, is dit wereldwijd de allereerste echte gezichtsindruk van Amenhotep III. Echt een cadeau voor iedereen met een hart voor geschiedenis.”
Amenhotep III regeerde in de 14e eeuw voor Christus: een zeldzame periode van vrede en voorspoed aan de Nijl. En, als we historicus Michael Habicht van Flinders University moeten geloven, stapelde zijn rijkdom zich werkelijk op in het Egyptische zand.
Meer beelden dan ooit, maar het gezicht ontbrak
Het wrange is: Amenhotep III is dé farao van wie de meeste standbeelden overleefden. Toch wist tot voor kort niemand hoe zijn echte gelaat er uitzag. Dat is nu veranderd. Moraes reconstructeerde eerst de schedel op basis van scanbeelden van de mummie. Vervolgens gebruikte hij hedendaagse gegevens — van mensen uit uiteenlopende achtergronden — om het gezicht, de oren, lippen en neus virtueel samen te voegen.
Hij legt uit: “Volgens overlevering was Amenhotep III vrij fors gebouwd, dus we pasten onze modellen daarop aan. Uiteindelijk geven kleding en juwelen het digitale beeld z’n kenmerkende uitstraling.”
En voila: Toetanchamons grootvader is na bijna 34 eeuwen weer ‘in eigen persoon’ te zien.
De ware Amenhotep: geen god, wel mens
Moraes kreeg er als reconstructeur zelfs kippenvel van — en dat gevoel snappen we. Egyptologen benadrukken: dit portret is veel minder geïdealiseerd dan de bekende standbeelden van Amenhotep. Zijn echte leven was minder glamoureus dan de kunst doet geloven.
Archeologisch onderzoek uit de jaren ’70 wees uit dat Amenhotep III tegen het eind van zijn leven zwaarlijvig, ongezond en bijna kaal was. Hij kampte bovendien met ernstige gebitsproblemen. Met een lengte van slechts 1,56 meter — kleiner dan menig puber in Rotterdam — was deze farao fysiek juist een van de kleinsten onder de koningen die nog in hun sarcofaag liggen.
Habicht licht toe: “In de kunst zie je giganten, maar de echte Amenhotep III was behoorlijk compact.”
Een vredelievend gelaat voor een tijdperk van voorspoed
Volgens de betrokken onderzoekers past de rustige gezichtsuitdrukking precies bij de man die zijn rijk met diplomatie en monumentale bouwprojecten tot ongekende bloei bracht. Van tempels in Soleb tot de kolossen van Memnon langs de Nijloever: zijn nalatenschap is nog overal in Egypte te zien — helemaal niet ver van waar u als Nederlander vaak de winterzon opzoekt.
Goud, meer goud — en nog meer juwelen
Zijn rijkdom was legendarisch. Diplomaten schreven hem zelfs smekende brieven om ‘goud, net zo talrijk als korrels zand’, naar hen te sturen. Klinkt overdreven, maar het zegt genoeg: volgens sommige archeologen werd zijn mummie straks zelfs in bladgoud gewikkeld begraven.
Toch was Amenhotep III ook omstreden: hij stond geen Egyptische prinsessen af aan buitenlandse vorsten — best progressief. Tegelijkertijd liet hij wél honderden buitenlandse vrouwen overkomen voor zijn eigen harem — laten we zeggen: niet helemaal volgens de Haagse normen van 2025.
De blijvende erfenis van Amenhotep III
De farao stierf rond zijn 40e of 50e, in 1353 v.Chr., op het absolute hoogtepunt van zijn rijk. Zijn zoon, Amenhotep IV (bekend als Achnaton), veroorzaakte daarna een religieuze revolutie door de zonnegod Aton tot hoogste god te verheffen en de hoofdstad te verplaatsen — iets wat je nu zou vergelijken met het kabinet dat Den Haag naar Lelystad verhuist. Gelukkig keerde kleinzoon Toetanchamun later weer terug naar traditie en eerde de naam Amon in zijn titel.
Waarom zou u dit willen onthouden?
- U weet als eerste hoe de rijkste man uit de geschiedenis er waarschijnlijk echt uitzag
- Het gezicht achter de mythische kolossen uit Thebe is nu tastbaar zichtbaar
- Deze reconstructie combineert geschiedenis en hypermoderne techniek — dat gebeurt maar zelden
Of u nu in Leiden net het Rijksmuseum van Oudheden bezocht of thuis in Utrecht een kop koffie drinkt — de oude geschiedenis is vandaag letterlijk een gezicht rijker. Deel het gerust verder, het is een verhaal dat blijft fascineren.
