Het klinkt haast te bizar voor woorden: archeologen hebben in 2025 de herkomst weten te achterhalen van de ‘heilige graal’-beker, die onlangs samen met twaalf menselijke skeletten werd opgegraven op exact de plek in Jordanië waar ooit “Indiana Jones and The Last Crusade” werd gefilmd.
Toch is deze beker allesbehalve magisch. In tegenstelling tot de mythe is het geen geheimzinnig relikwie voor eeuwig leven, maar een vrij gewone drinkbeker, ooit gebruikt door de Nabateeërs. Deze geavanceerde beschaving bewoonde duizenden jaren geleden de indrukwekkende stad Petra — inmiddels Unesco Werelderfgoed en jaarlijks bezocht door ontelbare Nederlanders.
Een gewone kruik met een bijzonder verhaal
“We kijken hier niet naar een wonderbeker uit de Bijbel, maar naar een nuchtere keramieken jug,” legt de Britse archeoloog Claire Isabella Gilmour uit in The Conversation. Vergelijkingen met de legendarische graal zijn volgens haar overtrokken.
De vondst kwam aan het licht tijdens een groot opgravingsteam onder leiding van Dr. Pearce Paul Creasman van het American Center of Research (ACOR), samen met tv-presentator Josh Gates van Discovery’s “Expedition Unknown”. Bijzonder detail: de beker werd in handen gevonden van een van de twaalf skeletten, precies zoals de beroemde scène uit de film.
Nabateese vakmanschap: dun, delicaat, lokaal
Volgens de experts betreft het een zuiver voorbeeld van Nabatees aardewerk. Deze keramiek is doorgaans zeer verfijnd — vaak niet dikker dan 1,5 millimeter. Daardoor was het servies vooral bedoeld voor lokale, ceremoniële gelegenheden en niet voor handel over lange afstanden, zoals de hardere Romeinse varianten.
Opvallend is ook de decoratie. “Nabatees aardewerk is vaak beschilderd met bloemen, figuren en geometrische motieven,” schrijft Gilmour. “Het weerspiegelt Petra’s rol als belangrijk handelscentrum én het creatieve vakmanschap van dit volk.”
Toeval of inspiratie uit de filmwereld?
De gelijkenis met de Hollywood-prop bleef niet onopgemerkt. De ontdekking op precies dezelfde plek als het decor van de cultfilm van Steven Spielberg — het lijkt bijna een marketingstunt. Maar niets is minder waar: volgens Gilmour is het decor van de film bewust gebaseerd op historische Nabateese bekers. Dit dankzij het minutieuze onderzoek van Deborah Fine, destijds archiefhoofd bij Lucasfilm Ltd.
Wie waren de mensen in de tombe van Petra?
En dan blijft er nog een groot mysterie: wie zijn de twaalf mensen in de tombe onder de beroemde Khazneh — de iconische schatkamer die u misschien kent van uw rondreis door Jordanië? Ze lagen ieder in hun eigen sarcofaag, wat wijst op status en macht binnen de Nabateese elite.
“Dit is waarschijnlijk de grootste vondst van menselijke resten op één plek in Petra ooit,” vertelt Josh Gates aan CNN. “De locatie, direct bij de entree van de stad, laat zien dat het om mensen van enorme betekenis moet gaan. Het ontcijferen van hun identiteit zou wel eens de sleutel kunnen zijn tot een nieuw hoofdstuk in het verhaal van Petra.”
Wat betekent dit voor de wetenschap?
Onderzoekers hopen met de analyse van het aardewerk, het zand en het skeletmateriaal een nauwkeurigere datering te kunnen maken van de bouw en het gebruik van deze unieke tombe.
Petra, gebouwd tussen de vierde eeuw v.Chr. en het begin van de jaartelling, was ooit een metropool van handel en cultuur, met naar schatting 20.000 inwoners te midden van de dorre Arabische woestijn.
Al meer dan tweehonderd jaar struinen archeologen én avontuurlijke reizigers door de rotsstad — van Lonely Planet-toppers tot weekendtrips vanuit Amsterdam. Toch laat deze vondst zien dat Petra, zelfs anno 2025, nog lang niet al haar geheimen prijsgeeft en een blijvende inspiratiebron zal zijn voor wetenschap én verbeelding.
