Dat ze in het Verenigd Koninkrijk niet vies zijn van een technisch kunstje, is bekend—maar dit overtreft alles. Onderzoekers aan de Loughborough University hebben met behulp van nanotechnologie wat zij noemen de “kleinste viool ter wereld” gebouwd. Zo klein zelfs, dat je zonder microscoop géén kans maakt deze mini-instrument te bewonderen.
Deze minuscule viool is vervaardigd van platina, meet slechts 35 micrometer lang en 13 micrometer breed. Ter vergelijking: dat past moeiteloos binnen de doorsnede van een menselijke haar. een grappig detail, toch?
De creatie is niet bedoeld om er daadwerkelijk muziek mee te maken—de snaren ontbreken, dus Paganini zul je er niet op horen. Het gaat om een test van het gloednieuwe nanolithografie-systeem van de universiteit. Daarmee kunnen de wetenschappers structuren bouwen en bestuderen die honderden keren kleiner zijn dan wat je met het blote oog kunt waarnemen.
Waarom een viool van nanoschaal?
De inspiratie komt van de bekende Engelse uitdrukking: “Can you hear the world’s smallest violin?” Vaak gebruikt wanneer iemand zich overdreven aanstelt. Het project begon als een knipoog—maar leverde serieuze technieken op waar onderzoekers verder mee kunnen.
Professor Kelly Morrison, expert experimentele fysica, vertelt: “Het maken van de kleinste viool klinkt als een geintje, maar we hebben er ontzettend veel van geleerd. Dankzij het nanolithografie-systeem kunnen we experimenten ontwerpen die materialen op verschillende manieren onderzoeken—met licht, magnetisme of elektriciteit. Zo ontdekken we nieuwe eigenschappen die de basis leggen voor technologische innovaties van de toekomst.”
Zo bouw je een viool kleiner dan stof
Het geheim? De NanoFrazor—klinkt als een gadget uit een Utrechts escape room, maar het is een machine die met een verwarmde naald minuscule patronen ‘schrijft’. Eerst wordt een minichip voorzien van een gel-achtig laagje, waaruit de NanoFrazor het patroon van de viool brandt.
Na het etsen lost de onderste laag van de gel op, waardoor een piepklein vioolvormig gaatje overblijft. Hierin wordt een flinterdunne laag platina gelegd. Daarna volgt een badje acetoon, om de laatste restjes weg te spoelen. Het klinkt simpel, maar in werkelijkheid duurde de uiteindelijke versie maanden om te perfectioneren—de eerste prototype was er in drie uur.
Wat schieten we ermee op?
Voor wie denkt ‘leuk, maar wat heb ik eraan?’: onderzoek naar dit soort piepkleine structuren vormt de basis voor snellere chips, efficiënte sensoren en nog weer kleiner gemaakte elektronica. Ook bedrijven als ASML en Philips volgen deze ontwikkeling op de voet—heel Hollands dus. Uiteindelijk draait het om slimmer, sneller en zuiniger technologie bouwen. En daarvoor moet alles—letterlijk—een tikje kleiner.
