U dacht dat zwemmen in zee met een GoPro eindelijk weer veilig was? Franse wetenschappers slaan in 2025 alarm: het groeiende aantal haaienbeten zou te danken zijn aan influencers die toeristen aansporen om deze roofdieren te aaien of samen een selfie te maken. Dat blijkt uit opvallend nieuw onderzoek dat gepubliceerd werd in het vakblad Frontiers in Conservation.
Haaien als bloeddorstige monsters? Dat doet Hollywood graag geloven, maar volgens de onderzoekers zijn veel zogeheten “aanvallen” in werkelijkheid een defensieve reactie van haaien die worden lastiggevallen door contentmakers op jacht naar likes.
“Ik promoot absoluut nietThe Times.
Clua doelt op het groeiende aantal filmpjes waarin creators zichzelf filmen tussen de haaien. Denk aan die viral Instagram-video waarin wildlife-fotograaf Taylor Cunningham een tijgerhaai bij Hawaï op de neus tikt — en erbij schrijft: “Haaien voelen hier echt als familie.”
En dat terwijl het vorige zomer gruwelijk misging: zo werd een Canadese toeriste beide handen kwijt toen zij in Turks- en Caicoseilanden een selfie wilde maken met een zes meter lange haai. Begin deze maand kwam de 40-jarige Barak Tzach, vader van vier, om tijdens het filmen van haaien bij Hadera (Israël). Of er contact was met de dieren blijft onduidelijk, maar de risico’s zijn voelbaar.
Om te achterhalen waar het misgaat, analyseerde professor Clua met zijn team alle geregistreerde haaienbeten voor de kust van Frans-Polynesië tussen 2009 en 2023.
Van de 74 gemelde beten in die periode werden de meeste toegebracht door kleine tot middelgrote haaien. Opvallend: zo’n 5% van de gevallen kon de onderzoekers duidelijk aanwijzen als ‘defensief’ — dus een reactie op verstoring door mensen.
Die defensieve beten gebeurden zonder waarschuwing, vaak met meerdere oppervlakkige verwondingen als gevolg — geen bloederige scènes zoals in die bekende films.
Uit een wereldwijde analyse van het Shark Attack File (een internationale databank met gegevens vanaf de 19e eeuw) kwamen meer dan 300 soortgelijke defensieve incidenten naar voren.
Volgens Clua zit een deel van het probleem bij de zogenaamde “vin-fluencers”, die zich te vrij voelen met onbekende haaien — zoals mensen nooit zouden doen bij een onbekende hond.
“Iedereen kent het verschil tussen een Yorkshire terriër en een pitbull. Maar het onderscheid tussen een zwartpuntrifhaai en een bull shark kennen de meeste mensen totaal niet — terwijl die net zoveel verschillen als hun viervoetige tegenhangers.”
Nog een misvatting: “Haaien hebben te maken met een enorm negatieve reputatie. Jaarlijks veroorzaken honden wereldwijd meer dan 10.000 doden, haaien minder dan tien — toch worden honden gezien als schattig, en haaien als monsters.”
Terzijde: volgens een studie uit 2020 sterven wereldwijd trouwens meer mensen door het maken van selfies, dan door haaienbeten. Tja.
Zelfs beroemdheden nemen deel aan dit spektakel: van zangeres Ciara tot filmsterren als Bella Thorne, Zac Efron en Will Smith. Allen werden ze gefilmd al zwemmend met “tamme” haaien — iets wat vooral goed werkt op Insta en TikTok.
Helaas zijn het niet alleen amateurs die hun handen niet thuis kunnen houden. De bekende mariene bioloog Ocean Ramsey uit Oahu ging viraal toen ze — ja, echt waar — een twintig meter lange witte haai (Deep Blue) aaide. Haar actie kreeg kritiek van haaiendeskundige David Shiffman: “Onvoorstelbaar dat je moet zeggen ‘pak geen wild roofdier van zes meter bij z’n vin’, maar blijkbaar is het nodig.”
Uiteindelijk hoopt Clua dat zijn onderzoek het aantal beten terugdringt én journalisten aanzet om scherper te kijken naar oorzaak en schuldvraag: in veel gevallen is het niet de haai, maar de mens de boosdoener.
De gouden regel volgens alle specialisten: kijk gerust, maar raak haaien niet aan.
“Geniet van hun schoonheid en gedrag — maar houd respect. Het zijn en blijven roofdieren,” aldus Clua. “Het is niet alleen een kwestie van veiligheid, maar vooral van respect voor de natuur.”
