Heeft u zich ooit afgevraagd waarom er plotseling overal spiegels naast de zelfscankassa’s verschijnen? Supermarkten als Albert Heijn en Jumbo, maar ook kleinere buurtwinkels in Amsterdam of Eindhoven plaatsen steeds vaker glimmende oppervlakken bij hun self-checkout. En nee, het is niet om snel te checken of uw haar goed zit—het antwoord is veel interessanter.
Een slimme psychologische truc
De reden achter die spiegels: winkels zetten ze in om winkeldiefstal te ontmoedigen. Het klinkt misschien wat vergezocht, maar psychologen weten al decennia dat mensen zich anders gaan gedragen als ze zichzelf zien. Een klassieke studie uit 1976, gepubliceerd in het vakblad “Letters on Behavioral Evolutionary Science”, liet zien dat wanneer mensen hun eigen spiegelbeeld zien, ze minder geneigd zijn om sociaal ongewenst gedrag te vertonen—zoals stelen of valsspelen.
Het idee is simpel: zodra u in de spiegel kijkt, raakt uw ‘zelfbewustzijn’ geactiveerd. Dat maakt het ineens een stuk minder aantrekkelijk om iets in uw tas te laten verdwijnen zonder te betalen. De sociale controle ontbreekt misschien bij de zelfscan, maar de spiegel zorgt ervoor dat u als het ware uw eigen beveiligingscamera wordt.
Werkt het echt?
Volgens een recent artikel op Mashable is het psychologische effect bewijsbaar, al weten winkelketens er liever zelf geen ruchtbaarheid aan te geven. Je wilt winkeldieven immers niet waarschuwen. Toch zeggen experts dat spiegels alleen niet genoeg zijn. Zelfscankassa’s zijn nu eenmaal kwetsbaarder voor fraude — denk aan mensen die biefstuk als appels wegen of zelfbedachte barcodes scannen. Een rapport van Tellermate laat zien dat bij sommige winkels de verliezen met wel 77% toenamen toen meer dan de helft van de klanten via zelfscan betaalde.
Zelfscan: minder menselijk, meer risico
Het probleem gaat verder dan alleen diefstal. Onderzoekers merken op dat mensen zich eenzamer en minder empathisch voelen bij gebruik van zelfscan-kassa’s, simpelweg omdat het contact met het personeel ontbreekt. Dat geldt niet alleen voor moeders met kids bij de Coop, maar ook voor expats die bij Spar City snel een broodje ophalen. Dat ongemak kan zelfs doorslaan: sommige klagen dat winkels klanten bijna manipuleren tot ‘schuldfooien’ — een optie waarbij je bij het zelf afrekenen tot 25% extra kunt geven, terwijl je toch alles zelf doet. Heb ik zelf gezien bij een kleine supermarkt bij Utrecht Centraal trouwens—hadden ze doodleuk een fooiknop toegevoegd.
Wat betekent dit voor u?
- Check de spiegel, maar laat u niet manipuleren—ze hangen er met een reden.
- Wees alert bij zelfscan-kassa’s: fouten, onduidelijkheid of technische issues kunnen later vervelende gevolgen hebben. Bewaar uw bonnetje dus altijd.
- Vergeet niet te lachen naar uzelf in de spiegel – wie weet bespaart u zich zo een ongemakkelijk gesprek met de beveiliging.
Het kan zijn dat in 2025 de techniek nóg verder gaat—met AI-camera’s, gezichtsherkenning en meer. Toch blijkt dat een simpele spiegel nog steeds een krachtig hulpmiddel is. Wie had ooit gedacht dat een ouderwetse truc als deze nog stand zou houden?
