U hoort ze vast regelmatig: “Heeft de kat je tong” of “groene vingers hebben”. Zulke uitdrukkingen zijn bijna standaardgereedschap in de Engelse én Nederlandse taal — maar we staan zelden stil bij waar ze vandaag komen. Tijd om dat in 2025 eindelijk eens te veranderen!
Zet uw kennis op de proef: kent u de ware verhalen achter deze drie bekende uitdrukkingen rondom kleur?
3 alledaagse uitdrukkingen met verborgen lagen
1. ‘Groene vingers hebben’
Als iemands kamerplanten altijd schitterend bloeien — of de moestuin achter het huis zichzelf haast lijkt te verzorgen — zeggen we in Nederland vaak dat zo iemand ‘groene vingers’ heeft. Niet gek: zo iemand lijkt werkelijk alles aan het groeien te krijgen.
Leuk feitje: in het Engels zijn “green thumb” en “green fingers” al meer dan een eeuw normale termen. Volgens oude krantenartikelen en in Britse romans uit de vroege twintigste eeuw dook “green fingers” al op, bijvoorbeeld bij Mary Stuart Boyd in 1906. “Green thumb” werd in 1937 in een Amerikaanse krant “tuinslang” — letterlijk, ‘horticultural slang’ — genoemd. In dezelfde tijd vervulde C.H. Middleton de rol van beroemdste tuinman op Engelse radio, en gebruikte beide benamingen vrolijk door elkaar.
Over de oorsprong verschillen de meningen trouwens nog steeds. Tuinexpert Walter Reeves noemt dat groene aanslag op geglazuurde potten je vingers (inderdaad!) groen kan kleuren als je met veel potten werkt: zo zou de uitdrukking kunnen zijn ontstaan. Een ander verhaal komt uit het Engeland van koning Edward I: hij zou dol zijn op doperwten en dwong zijn knechten er zoveel te doppen dat de “groenste duim” een prijs ontving. Wie weet — wie ooit een middag peultjes heeft gedopt, weet in elk geval dat je vingers er behoorlijk groen uit kunnen gaan zien.
2. ‘Uit het niets’
Wanneer er iets onverwachts gebeurt — van een plotseling appje van een oude bekende tot epische regenbuien boven Zwolle — zeggen we vaak dat het “uit het niets” kwam. In het Engels wordt dat “out of the blue” genoemd.
Waar komt dit idee vandaan? Waarschijnlijk uit de langere Engelse uitdrukking “a bolt out of the blue” — als een bliksemschicht uit een hemelsblauwe, schijnbaar geheel onbewolkte lucht. Historici menen dat het al in de negentiende eeuw werd opgeschreven door Thomas Carlyle in de context van de Franse Revolutie. Sindsdien is het spreekwoord wereldwijd de standaard geworden om plots onverwachte gebeurtenissen te beschrijven.
3. ‘De bloemetjes buiten zetten’
Misschien iets Nederlandser, maar met een Engelse tegenhanger: als u samen met vrienden op stap ging — laten we zeggen, aan het wandelen langs de grachten in Amsterdam en onverwacht bij Café Nol belandt — dan “zette je de bloemetjes buiten”. In het Engels heet dat “paint the town red”.
Volgens taalexperts wordt met “paint the town red” bedoeld dat iemand zich volledig laat gaan tijdens een avondje uit: dansen, lachen, misschien een biertje te veel. Simpel gezegd, het draait om het doorbreken van de dagelijkse routine — even echt genieten van het leven buiten de gebaande paden. In de muziek kom je het ook tegen: denk maar aan het nummer “Paint The Town Red” van Doja Cat uit 2023.
Waar deze uitdrukking nu precies vandaan komt? Een hardnekkig verhaal uit Engeland: in 1837 zou de Markies van Waterford samen met zijn vrienden in Melton Mowbray letterlijk huizen rood geverfd hebben tijdens een wilde nacht, met een flinke kater de volgende dag tot gevolg. Een prachtig stukje geschiedenis dat inmiddels een leven op zichzelf is gaan leiden.
Waarom blijven we ze gebruiken?
Veel van deze uitdrukkingen zijn al zo ingebakken in onze taal dat ze bijna hun oorspronkelijke betekenis kwijt zijn. Toch maken ze onze gesprekken speelser — en laten ze zien hoe kleurrijk en vol verrassingen de Nederlandse én Engelse taal zijn. Heeft u een favoriete uitdrukking, misschien ééntje die alleen in uw regio voorkomt? Deel ‘m vooral eens met de mensen om u heen. Wie weet steekt u zelf binnenkort weer een nieuw taalpareltje op in de supermarkt — of tijdens een volgende borrel aan het IJ.
