Historische achtergrond en nieuwe koers
In de Somalische hoofdstad Mogadishu staat een belangrijke gebeurtenis op het punt plaats te vinden: op donderdag zullen de inwoners deelnemen aan controversiële lokale verkiezingen. Dit zijn de eerste verkiezingen waarbij elke stem telt, sinds 1969, wat betekent dat ze een aanzienlijke afwijking vormen van de traditionele clan-gebaseerde machtsdeling en onderhandelingen.
De stemming, waarbij leden van de lokale raad in de 16 districten van Mogadishu worden gekozen, is georganiseerd door de nationale overheid. Niettemin hebben oppositionele partijen de verkiezingen afgewezen. Zij beschouwen het proces als onvolledig en oneerlijk, omdat zij menen dat het bevoordeeld is ten gunste van de regering.
Context en politieke dynamiek
Tot nu toe werd de lokale vertegenwoordiging in Somalia grotendeels bepaald door clan-gesprekken, waarbij de leiders vervolgens de president kiezen. Sinds 2016 hebben verschillende regeringen beloofd om het systeem te hervormen en directe, op één persoon, één stem gebaseerde verkiezingen te stimuleren. Echter, voortdurende onveiligheid en interne conflicten tussen de regering en oppositie hebben de invoering hiervan telkens vertraagd.
De komende verkiezingen vormen de eerste grote controle onder toezicht van de nationale Onafhankelijke Verkiezingscommissie. Tien tot twintig politieke partijen zullen kandidaten aandragen, waarmee een breder spectrum van de politieke arena wordt vertegenwoordigd.
Beperkingen en speciale rollen
Het is belangrijk op te merken dat deze verkiezingen niet leiden tot het kiezen van de burgemeester van Mogadishu, die tevens de gouverneur van de centrale Banadir-regio is. Dat ambt blijft in handen van benoemde officials, aangezien de constitutionele status van de hoofdstad nog steeds onduidelijk is en een breed politiek akkoord vereist. De toenemende politieke verschillen tussen president Hassan Sheikh Mohamud en de leiders van Jubaland en Puntland over constitutionele hervormingen maken het bereiken van zo’n akkoord steeds onwaarschijnlijker.
Veiligheid en verkiezingsperiode
Volgens de verkiezingscommissie zijn er meer dan 900.000 geregistreerde kiezers in de regio, verspreid over 523 stemlocaties. De veiligheidssituatie blijft gespannen, vooral door de aanwezigheid van de al-Qaida-verbonden al-Shabab-milities, die herhaaldelijk dodelijke aanvallen in de hoofdstad uitvoeren.
Hoewel de veiligheidsmaatregelen worden aangehaald, hebben recentelijkes de situatie in Mogadishu zich versterkt voor de verkiezingsdagen, wat mogelijk bijdraagt aan het legitimeren van het proces door het publiek en de internationale gemeenschap.
Betekenis en gevolgen
Analisten zien de verkiezingen als de meest concrete poging tot nu toe om Somalië van zijn langdurige clan-gebaseerde machtsindeling weg te leiden. Mohamed Husein Gaas, oprichter en directeur van het Raad Peace Research Institute, benadrukt dat het mogelijk maken van lokale verkiezingen aantoont dat dit technisch haalbaar is.
Hij stelt dat het proces de burgerparticipatie versterkt, verantwoording bevordert en een fundament legt voor een inclusievere en meer legitieme staat. Het vooruitzicht is dat deze verkiezingen worden uitgebreid naar andere federale deelstaten en uiteindelijk op nationaal niveau, volgens een gefaseerde strategie die veiligheid, politieke participatie en ontwikkeling balanceert.
Gaas stelt dat dit beleid wijst op de inzet om een duurzame Somalië op te bouwen, gebaseerd op democratie, vertrouwen van de bevolking, nationale eensgezindheid en stabiele lange termijn ontwikkeling.
Oppositie en risico’s
Desondanks claimen oppositionele partijen dat het afzien van de clan-onderhandelingen zonder brede overeenstemming het fragiele federale systeem in Somalië kan ondermijnen. De verkiezingen, die drie keer zijn uitgesteld in dit jaar, worden fel bekritiseerd door de oppositie, die stelt dat de regering het proces misbruikt om haar macht te consolideren en de presidentsperiode te verlengen, die eindigt in 2026. De autoriteiten ontkennen deze beschuldigingen en zetten door met het verkiezingsproces.
