Het vertrek van Andriy Yermak
Net wanneer de onderhandelingen over vrede vorderingen maakten, verloor Oekraïne zijn hoofromlegeronderhandelaar. Andriy Yermak, een constante figuur aan de zijde van President Volodymyr Zelenskyy gedurende de oorlog met Rusland, trad vrijdag af als hoofd van het stafbureau na een anti-corruptie-inval in zijn woning. Deze gebeurtenis brengt nieuwe onzekerheid voor het leiderschap van Oekraïne met zich mee.
Zijn afscheid creëert een leegte rondom Zelenskyy terwijl de gesprekken verscherpen, waardoor de Oekraïense president in een kritiek moment geïsoleerd raakt. Analisten wijzen erop dat dit een opening kan bieden voor Moskou, dat mogelijk probeert te profiteren van de situatie.
De week in vogelvlucht
Dit voorval markeerde het einde van een turbulente week. Kyiv stond onder immense druk van president Donald Trump, die eiste dat Oekraïne een plan zou goedkeuren dat aansloot bij de harde eisen van Moskou. De aanvankelijke deadline, donderdag, gesteld door het Witte Huis, ging voorbij zonder dat er officiële uitspraken werden gedaan. Oekraïne en haar bondgenoten verzetten zich tegen de druk om het grondgebied te moeten afstaan.
Onder leiding van Yermak hebben Oekraïense onderhandelaars enige concessies weten te verkrijgen. Daarnaast zal de speciale gezant van Trump, Steve Witkoff, volgende week naar Moskou reizen voor gesprekken met Vladimir Poetin.
De woordvoerder van het Kremlin, Dmitry Peskov, verklaarde vrijdag dat Rusland ondanks zijn overtuiging dat Zelenskyy geen legitieme leider is, toch een route naar vrede wil vinden.
Onzekerheid en de gevolgen voor Oekraïne
Analisten waarschuwen dat Yermaks vertrek Oekraïne in onbekende wateren brengt. Zelenskyy moet nu het land door zware onderhandelingen leiden zonder zijn meest vertrouwde adviseur. Michael Bociurkiw, senior fellow bij het Eurasia Centrum van de Atlantische Raad, vertelde zaterdag aan NBC News dat dit een “zeer slechte timing” is, omdat Oekraïne mogelijk op een kantelpunt staat waar eisen niet meer kunnen worden ingewilligd of meegenomen.
Volgens hem is het nog onduidelijk hoe Zelenskyy opereert zonder Yermak, omdat hij dat nooit echt heeft gedaan. Bociurkiw wijst erop dat Yermak soms optrad als stand-in voor Zelenskyy.
De rol van andere Oekraïense leiders en de toekomstige onderhandelingen
Ukrainische functionarissen zoals Rustem Umerov, de secretaris van de Veiligheidsraad, zullen komende zondag in de VS deelnemen aan onderhandelingen. Zelenskyy heeft bekendgemaakt dat Umerov hierbij de leiding neemt.
Umerov wordt eveneens genoemd in verband met anticorruptieonderzoeken. Noch hij, noch Yermak zijn echter aangeklaagd.
Bociurkiw voegt hieraan toe dat Yermaks vertrek waarschijnlijk geen verandering zal brengen in Oekraïnes vastberadenheid om territoriale concessies te vermijden. Tegelijkertijd zal Rusland proberen te profiteren van het vacuüm dat ontstaat door dit vertrek.
Impact op internationale betrekkingen en strategische planning
Geopolitieke adviseur Michael A. Horowitz uit Jeruzalem benadrukt dat Yermaks ontslag, enkele dagen voor belangrijke VS-Oekraïne-Rusland-onderhandelingen en een mogelijk Trumph-Poetin-topoverleg, de voorbereiding van Kyiv kan compliceren. Het kan de indruk wekken dat Oekraïne haar ‘rode lijnen’ op het gebied van territorium en NAVO makkelijker zou kunnen versoepelen tijdens de overgangsperiode.
Ondanks deze tactische uitdagingen ziet Horowitz ook positieven. Hij signaleert dat het vertrek van Yermak op de lange termijn een voordeel kan zijn, aangezien critici al jaren beweerden dat hij te veel macht had en te veel invloed uitoefende op Zelenskyy.
Persoonlijkheid en machtsdynamiek binnen Oekraïne
Yermaks nauwe relatie met Zelenskyy maakte hem tot een van de weinige personen waarop de president echt kon vertrouwen. Hij werd vaak gezien als de vervanger van Zelenskyy in tijden van nood. Critici stellen dat Yermak door zijn machtspositie een te grote invloed had, wat nu mogelijk een stap in de richting van een meer collectief en transparanter leiderschap is.
Het feit dat Yermak zich terugtrekt, kan volgens Horowitz ook de controverse rondom de integriteit van het Oekraïense leiderschap verminderen, wat het land een “puurder” mandaat geeft om nee te zeggen tegen een oneerlijk of onhoudbaar vredesakkoord.
De toestand van de rechtsstaat en de toekomstige regeringsvoering
Moritz Brake, senior fellow bij het Centrum voor Geavanceerde Veiligheidsstudies, zei dat deze ontwikkelingen over het algemeen een goede zaak zijn voor de rechtsstaat. Hoewel de beschuldigingen tegen Yermak zorgwekkend zijn, toont het feit dat ook hooggeplaatste functionarissen worden vervolgd dat Oekraïne stappen zet richting transparantie.
Zelenskyy verklaarde vrijdag in een videoboodschap dat hij op zoek is naar een vervanger voor Yermak. Hij waarschuwde dat Rusland Oekraïne wil laten fouten maken en benadrukte dat er geen fouten zullen worden gemaakt van Oekraïense zijde. Volgens hem kan het verlies van eenheid voor het land en haar toekomst gevaarlijk zijn.
Maar Bociurkiw stelde dat Oekraïne op dit moment niet veel tijd heeft. “Je hebt niet alleen een stevig leger nodig, maar ook een breed netwerk van diplomaten en voorstanders,” concludeerde hij.
