Vraagstukken rondom Chinese infrastructuur en veiligheidsrisico’s
De bezorgdheid over de afhankelijkheid van Chinese technologie heeft een onverwachte wending genomen binnen de Scandinavische publieke vervoerssystemen, die doorgaans als efficiënt en stabiel beschouwd worden. Europese landen maken zich steeds meer zorgen over de grote hoeveelheden infrastructuur die in China is ontwikkeld en geïnstalleerd, uit vrees dat deze als wapens kunnen worden gebruikt. Mocht de relatie met Beijing verslechteren, dan bestaat het risico dat deze voorzieningen worden aangepast, geblokkeerd of zelfs geënterd door kwaadwillenden.
De situatie in Denemarken en Noorwegen
Transportaanbieders in Denemarken en Noorwegen melden dat ze dringend onderzoek doen naar een veiligheidslek dat is ontdekt in hun vloot van bussen van het Chinese bedrijf Yutong. Dit bedrijf, gevestigd in Zhengzhou en de grootste fabrikant van bussen wereldwijd qua verkoopvolume, maakt voertuigen die via draadloze verbindingen updates en diagnose kunnen ontvangen. Volgens Jeppe Gaard, operationeel directeur van de Deense vervoersdienst Movia, kunnen deze bussen op afstand worden stilgezet — hetzij door de fabrikant, hetzij door een hacker. Hij verklaarde dat elektrische bussen, net als elektrische auto’s, op afstand kunnen worden gedeactiveerd indien ze via internet verbonden zijn.
Gaard benadrukte dat niet alleen Chinese bussen deze mogelijkheid hebben, maar dat dit een universeel probleem is voor alle voertuigen en apparaten met ingebouwde elektronica die online kunnen worden bestuurd of uitgelezen.
De omvang van de Chinese busvloot en onderzoek door Scandinavische vervoerders
Movia heeft sinds 2019 een vloot van 262 Yutong-bussen in gebruik, verspreid over de regio rond Kopenhagen en het oosten van Denemarken. In Noorwegen stelde de vervoerder Ruter de eerste alarmmelding, na het uitvoeren van tests ‘binnenin een berg’ op twee bussen: een van het Chinese merk en een van het Nederlandse VDL. Terwijl VDL-bussen niet beschikken over de mogelijkheid voor automatische updates via internet, heeft Yutong volgens Ruter directe digitale toegang tot elke bus voor software-updates en diagnose op afstand.
Deze situatie doet het vermoeden rijzen dat de fabrikant in staat zou zijn voertuigen stil te zetten of onbruikbaar te maken, al kunnen de bussen niet door Yutong op afstand bestuurd worden.
Reacties van Yutong en Europese data-beveiliging
Yutong stuurde een verklaring waarin werd benadrukt dat het begrip heeft voor de zorgen over voertuigveiligheid en dat het bedrijf zich strikt houdt aan relevante wet- en regelgeving. Het bedrijf verklaarde dat alle Europese voertuigdata worden opgeslagen in een datacenter van Amazon Web Services in Frankfurt, beveiligd met encryptie en toegangscontrole. Zonder expliciete toestemming van de klant mag niemand de systemen benaderen of bedienen.
Het Chinese ministerie van Handel heeft geen onmiddellijke reactie gegeven op vragen over deze kwestie.
Intrigerende geopolitieke context en de digitale afhankelijkheid
De situatie in Europa met betrekking tot Chinese infrastructuur vormt onderdeel van een complex en voorzichtiger wordend beleid. Europa blijft afhankelijk van Beijing voor handel en technologische knowhow, maar uit tegelijkertijd kritiek op vermeende cyberaanvallen, intellectuele eigendomsdiefstal en mensenrechtenschendingen. Ondanks pogingen tot een nieuwe handelsakkoord, blijven er zorgen bestaan over de komst van een nieuwe Chinese ambassade in Londen en over lopende spionageschandalen.
De Nederlandse overheid heeft recent de controle overgenomen van de Chinese chipfabrikant Nexperia, wat mogelijk gevolgen kan hebben voor de productie van voertuigen in Europa. Vooral in de transportsector worden grootse infrastructuurprojecten zoals 5G-netwerken, gemaakt door Huawei en ZTE, onder druk gezet vanwege veiligheidsrisico’s en het risico dat de Chinese overheid ze zou kunnen inzetten voor spionage of sabotage.
De markt voor Chinese elektrische voertuigen en de beveiligingszorgen
De snelgroeiende markt voor Chinese elektrische auto’s ziet de verkoop in Europa toenemen, met een marktaandeel dat in de eerste helft van 2025 verdubbeld is tot 5,1%. In de Verenigde Staten blijft de verkoop van Chinese EV’s beperkt, ondanks dat China herhaaldelijk heeft ontkend dat haar technologie enige veiligheidsrisico’s bevat.
China’s Ministerie van Buitenlandse Zaken reageerde in januari op Amerikaanse maatregelen door te stellen dat deze over de schreef gingen en het concept van nationale veiligheid te breed toepassen. Tegelijkertijd uiten veiligheids- en inlichtingendiensten in Europa en elders hun zorgen over de mogelijkheid dat Chinese fabrikanten voertuigen op afstand kunnen uitschakelen, of ze nu elektrisch zijn of niet, waaronder bekende merken zoals Tesla.
Beschermingsmaatregelen en de discussie over connectiviteit
In Noorwegen heeft Ruter al diverse maatregelen getroffen zoals strengere controles bij aankopen van nieuwe bussen en het installeren van firewalls om hackers buiten te houden. Toch blijven experts sceptisch over de effectiviteit van deze stappen. Ken Munro, oprichter van Pen Test Partners, stelt dat uitgebreide connectiviteit en software-updates noodzakelijk zijn geworden, en dat het onmogelijk is om volledig risico uit te sluiten zonder de connectiviteit geheel te verwijderen.
Munro waarschuwt dat het niet ondenkbaar is dat China de kwetsbaarheden zou kunnen benutten, maar dat dit waarschijnlijk alleen in een geopolitieke crisis zou gebeuren, aangezien het vernietigen van de exportindustrie of het saboteren van het voertuigpark zeer ingrijpende stappen zouden vereisen.
Volgens hem draait het vooral om vertrouwen in de systemen en de veronderstelling dat de Europese en Amerikaanse hypes en veiligheidszorgen een belangrijke rol spelen in de voortdurende discussie over Chinese technologie en afhankelijkheid.
