In het Berlijn van 1939 werd de luxueuze prostitutiezaak “Salon Kitty” plots het toneel van één van de meest bizarre spionageoperaties van het Derde Rijk. Kitty Schmidt, de beruchte madame van deze club aan de Giesebrechtstraße, dacht niet aan collaboratie, maar aan ontsnapping—helaas, zo’n ‘nee’ werd in Hitlers Duitsland meestal niet geaccepteerd.
Hoe een onschuldige salon het centrum van nazi-spionage werd
Toen de top van de NSDAP voorstelde om Salon Kitty om te bouwen tot een technisch geavanceerd luisterpost — uitgerust met microfoons en camera’s — was Schmidt verontwaardigd. Hoewel ze geen uitgesproken politieke voorkeur had, verafschuwde ze vooral het antisemitisme van het regime. Ze probeerde geld naar Londen te smokkelen via haar meisjes, met plannen voor een nieuw leven aan de Theems — maar de grens bij onze eigen Nederlandse polders werd haar fataal. Ze werd opgepakt, vermagerd en mishandeld in een Berlijnse gevangenis.
Onder dwang toch akkoord: “Ik doe alles wat u vraagt”
Na een harde confrontatie koos Kitty eieren voor haar geld. De nazi’s stelden haar voor de keuze: jarenlang de gevangenis in, op transport naar een kamp, of Salon Kitty ombouwen tot spionagedienst voor het regime. De keuze voor overleven won.
“Ik doe alles wat u vraagt,” zou ze toegeven, aldus onderzoeksjournalisten Nigel Jones, Urs Brunner en dr. Julia Schrammel in hun boek “De Madam en de Spion.”
Seks, overleving en hypocrisie in Berlijn
In het Berlijn van de Weimarrepubliek was seks een overlevingsstrategie. De economische crisis van de jaren ’20 had het leven rauw gemaakt — talloze inwoners zagen geen andere uitweg dan het oudste beroep. Ziekten als syfilis en tuberculose teisterden de samenleving.
Onder Hitler leek het tij te keren: bijna alle seksclubs, stripbars en bordelen verdwenen. In zijn manifest “Mein Kampf” noemde hij prostituees “een schande voor de mensheid.” Toch wist de nazi-top dondersgoed wat er in de praktijk speelde.
Nationale dubbelmoraal: de feiten achter de façade
De Olympische Spelen van 1936 in Berlijn? Plots kregen zo’n 7.000 prostituees een speciale vergunning. Zogezegd om buitenlandse gasten te plezieren — de inkomsten telden opeens zwaarder dan de moraal. Reichsführer Heinrich Himmler verklaarde achter gesloten deuren: “We kunnen niet én homoseksualiteit tegengaan, én alle uitwegen blokkeren. Dat zou krankzinnig zijn.” Logica van de koude grond — maar politiek bruikbaar.
Luxe aan de buitenkant — zonde aan de top
Het schijnheilige karakter van het regime kwam extra scherp naar voren als je keek naar de zelfgecontroleerde elite. Joseph Goebbels, verantwoordelijke voor de propagandamachine, liet zich kennen als rokkenjager die geen gelegenheid liet schieten. De media lagen immers aan zijn voeten — Duitse filmsterren konden nauwelijks ontsnappen aan zijn avances. Zijn bijnaam ‘de haan van Schwanenwerder’ klinkt zelfs in 2025 nog als een Berlijnse meme.
Heinrich Himmler — vaak juist neergezet als puriteins — begon al vroeg een relatie met zangeres Karoline Diehl en hield er tijdens de oorlog een vaste minnares op na. Martin Bormann, organisatorisch leider van de partij, kreeg tien kinderen bij zijn vrouw én had een langdurige affaire met actrice Manja Behrens — zijn huwelijk overleefde het ongemak moeiteloos.
De seksuele geheimen van Hitler zelf
De geruchten over Adolf Hitlers eigen seksuele gedrag bleven altijd smeuïg. In de Berlijnse kroegen werd gefluisterd over zijn voorliefde voor sm-relaties en zijn ‘onmisbare zweep’. Actrice Renate Müller beschreef haar ontmoeting met hem als “alles behalve doorsnee.” Volgens Müller viel de Führer alleen te bevredigen door vernedering en fysiek geweld — feit of fabel, we zullen het nooit zeker weten.
Zijn relatie met nichtje Geli Raubal kreeg uiteindelijk een duister einde: zij overleed door een schot, met Hitlers eigen Walther-pistool, officieel een zelfmoord.
Hoe Salon Kitty een spionagecentrum werd
Met zo’n elite vol geheimen is het nauwelijks vreemd dat SS-Gruppenführer Reinhard Heydrich in 1939 Salon Kitty inschakelde als afluisterpost. Heydrich — “Hitlers beul” genoemd — was zelf een vaste klant, gekend om zijn ‘uitgangen’ in het Berlijnse nachtleven. Het bordeel werd flink verbouwd: dubbele muren, verborgen microfoons in alle kamers, geheime gangen richting de kelder. Alles was in stijl, met Biedermeier-meubels en gordijnen — maar kijk uit waar je bleef zitten.
Microfoons, dubbelwanden en ‘vriendinnentjes’ als spionnen
Het team van Heydrich wervde nieuwe meisjes, idealiter met looks, talenkennis én absolute loyaliteit aan het regime. Iedereen — zelfs de koks en obers — stond onder bevel van de Gestapo. De vrouwen werden opgeleid om gevoelige informatie los te peuteren tijdens intieme momenten, alles opgenomen op wasplaten en direct doorgestuurd naar de centrale. De omvang: naar schatting zijn in die jaren zo’n 80.000 opnames gemaakt.
Gastenlijst met politieke zwaargewichten
Het netwerk bereikte alle internationale toppen: de Italiaanse minister Gian Galeazzo Ciano (Mussolini’s schoonzoon), generaal Friedrich Fromm, sportbaas Hans von Tschammer und Osten, en natuurlijk Heydrich zelf — die wel steevast eiste dat álle apparatuur werd uitgeschakeld als hij naar het boudoir vertrok.
Het mysterie van de verdwenen opnames
De duizenden opnames van Salon Kitty werden na de oorlog nooit teruggevonden. Wat daar écht besproken is, blijft zo voorgoed gehuld in rook. Maar soms hoor je tijdens een koffiepauze in Amsterdam het gerucht dat de operatie wél zijn vruchten heeft afgeworpen. Volgens een medewerker bleek achteraf: “De afluisteroperatie leverde verrassende inzichten op — sommigen spraken zich zelfs onvoorstelbaar open uit.” Soms lijkt het verleden dichterbij dan je denkt — zelfs als je gewoon je fiets parkeert bij de Albert Heijn en naar een podcast luistert over oude spionageschandalen.
