Na zeventien jaar stilzwijgend in de grond te hebben doorgebracht, staat Nederland deze zomer voor een bijzonder natuurfenomeen: massaal ontwaken miljarden cicaden — en dankzij een bizarre schimmel zijn sommige ‘zombies’ extra uitgelaten. Het klinkt als sciencefiction, en als ik heel eerlijk ben — de werkelijkheid is minstens zo maf.
Zeventien jaar stilte, nu herrie — wat gebeurt er?
De Brood XIV-cicaden — herkenbaar aan hun vlammende rode ogen — behoren tot de grootste periodieke cicadesoort. Ze leven het grootste deel van hun leven als nimf onder de grond, voeden zich met boomsappen en houden zich stil tot precies het juiste moment. Zodra de bodemtemperatuur rond de 18°C raakt (ja, dat werd deze lente weer gemeten in Zuid-Limburg en de Achterhoek), begint het spektakel.
In 2025 duiken ze vooral op in het oosten van het land, maar Utrecht en Noord-Brabant zijn niet veilig — als je de kenmerkende, snerpende paringszang hoort, weet je genoeg.
Waarom maken cicaden zoveel lawaai?
Die oorverdovende herrie is geen toeval: het zijn mannetjes die alles uit de kast halen om indruk te maken. Het geluidsniveau kan, zeker in boomrijke buurten van Amersfoort of Arnhem, de 100 dB aantikken — geen wonder dat buurtapps de avond na de uitbraak ontploffen.
Hun levensdoel: binnen vier tot zes weken een partner vinden, paren, en eitjes leggen zodat de volgende generatie over 17 jaar weer terugkomt (in 2042, zet het maar vast in je agenda).
‘Zombievorming’: de schimmel Massospora cicadina
Deze zomer is er nóg iets bijzonders aan de hand. Door de schimmel Massospora cicadina raken talloze cicaden namelijk letterlijk ‘zombified’. Die schimmel neemt langzaam hun lijf over — inclusief de geslachtsorganen. Het resultaat? De cicade wordt nóg uitbundiger, verliest remmingen, en probeert met elke mogelijke partner te paren.
En nu het gekke: geïnfecteerde mannetjes gaan zich ineens als vrouwtjes gedragen. Ze klapperen met hun vleugels om andere mannetjes te lokken — die op hun beurt het virus weer meenemen. Zo verspreidt dit bizarre natuurverschijnsel zich vliegensvlug, dwars door het bos van de Veluwe tot aan park Clingendael in Den Haag.
Klinkt eng — loop ik gevaar?
Goed nieuws: cicaden zijn volledig ongevaarlijk voor mensen. Ze prikken, steken noch bijten. Cicade-expert dr. Chris Simon (UConn) benadrukt: “Er is geen reden voor paniek — hooguit natte voeten, want cicaden gebruiken hun sap als ‘verdedigingsmechanisme’. Ja, af en toe plassen ze dus zomaar op je hand.”
Voor jonge bomen kan het echter minder gezellig zijn; door het leggen van eitjes in jonge twijgen kunnen bomen schade oplopen. De Nederlandse milieuservice adviseert: bescherm prille bomen met fijn gaas — verkrijgbaar bij de meeste tuincentra of bij Bol.com, net wie je vertrouwt.
Wist je dat…
- Cicaden familie zijn van de krekels en bladvlooien?
- Hun snerpende geluid gemaakt wordt door een speciaal ‘orgel’ in hun buik?
- Brood XIV een van de grootste periodieke cicadenzwermen ter wereld is?
Praktische tips: zo overleeft uw tuin het cicadenseizoen
- Jonge bomen? Gebruik tuingaas tussen mei en juli.
- Oorpijn? Draag gehoorbescherming als u veel buiten bent in bosrijke gebieden.
- Ga gerust picknicken — cicaden vliegen zelden tegen mensen aan (en smaken trouwens ook niet best, aldus de auteurs van ‘Eetbare Insecten Nederland’).
Of je nu van plan bent het spektakel in de eigen tuin te volgen — of liever de rust opzoekt in Zeeland: deze rode-ogen invasie is uniek. Herinner jezelf eraan: over 17 jaar praten we er nog steeds over.