Stelt u zich voor: juist boven de iconische piramides van Gizeh zweven onzichtbare bellen van plasma, die het radiosignaal van satellieten kunnen verstoren. Wetenschappers hebben deze bijzondere ruimteverschijnselen onlangs opgespoord met een geavanceerde radar. Dit levert waardevolle informatie op om toekomstige satellietstoringen te voorkomen — een actueel vraagstuk nu Nederland steeds afhankelijker wordt van satellietverbindingen voor internet, weerdata en zelfs OV-informatie.
Het was een team uit China dat de resultaten vorige maand publiceerde. Hun radar traceerde enorme, drijvende ‘bubbels’ van wel 9.500 kilometer breed — pak ‘m beet de afstand van Amsterdam tot Ulaanbaatar, en weer terug.
Wat zijn die mysterieuze plasma-bellen?
De wetenschap noemt ze equatoriale plasma bubbles (EPB’s): stukken extreem verhit gas aan de rand van de dampkring, vooral in gebieden rondom de evenaar — en dus ook boven Egypte. U kunt het vergelijken met stormachtig ruimteweer, alleen is het niet met het blote oog te zien. In vakjargon ontstaan ze door plotselinge verliezen van elektrisch geladen deeltjes in een luchtschicht die de ionosfeer heet.
Een storm… van vorig jaar?
Ongelooflijk: onderzoekers denken dat de bron van deze EPB’s een geomagnetische storm uit november 2023 is. Dat betekent dat ruimteweer langer doorwerkt dan velen vermoedden. Ze zijn trouwens niet alleen boven de piramides gespot – ook bij het afgelegen Midway-eiland in de Stille Oceaan kwamen ze voor, volgens de South China Morning Post.
Waarom maken we ons druk om plasma-bellen?
De Chinese Akademie van Wetenschappen noemt dit soort bellen een “belangrijk ruimteweerverschijnsel.” Waarom? Satellieten die we dagelijks gebruiken — ja, óók voor Google Maps en treinapps — kunnen er storingen door oplopen. Wie wel eens een vertraagd GPS-signaal had, weet hoe hinderlijk dat is. Zeker in een land als Nederland, waar OV-chippoorten en navigatiesystemen bijna onmisbaar zijn.
Hoe houden we dit in de gaten?
Detectietechniek voor ruimteweer groeit razendsnel, maar loopt tegen praktische grenzen aan. Zo stoort de oceaan (de Zuid-Chinese Zee is een beruchte stoorzender) de radar in het Chinese Hainan flink. Oplossing? Wereldwijd een netwerk van dit soort radars installeren, zodat we realtime de stand van plasma-bellen kunnen meten. Een beetje alsof je het KNMI zou upgraden voor de ruimte.
Waar moeten wij in Nederland op letten?
- Onverwachte storingen in navigatie- en communicatiesystemen kunnen vaker door ruimtebellen komen dan we denken.
- De ontwikkeling van Europese en Nederlandse ruimteweer-alerts groeit — blijf die volgen als u op techniek vertrouwt.
- Wist u dat Erasmus MC en TU Delft al samenwerken rond satellietdata en storingsdetectie? Er gebeurt meer in Nederland dan u denkt.
Wetenschap en hightech zijn nog steeds een match made in Rotterdam, en wat boven de woestijn gebeurt kan zomaar invloed hebben op je route naar je werk — of het voetbalstadion. Wie zegt dat ruimteweer saai is, volgt het niet goed. Ik weet in elk geval welke pushmelding ik niet wil missen.
