Van mysterieuze oude vloeken tot baanbrekende geneeskunde — soms blijken legendes verrassend waardevol. Nieuw onderzoek uit 2025 laat zien dat een beruchte Egyptische ‘vloek’ wellicht een onverwachte rol kan spelen in de strijd tegen leukemie.
De vloek van King Tut: meer dan een spannend verhaal?
We kennen allemaal het verhaal van de ‘vloek van Toetanchamon’. Toen archeologen uit Engeland begin vorige eeuw zijn graf openden, volgde een reeks zonderlinge sterfgevallen. Zelf las ik als kind in de Leesmap bizar gretig over deze mysterieuze gebeurtenissen — Egypte leeft hier in Nederland altijd een beetje voort in onze verbeelding.
Europa kende soortgelijke mysteries
In de jaren ’70 dook zo’n raadsel opnieuw op — deze keer in het Poolse Krakau, waar wetenschappers de graftombe van Kazimierz IV openden. Binnen enkele weken overleden tien van de twaalf onderzoekers. De directe oorzaak? Tot voor kort onduidelijk, maar inmiddels weten we dat het ging om Aspergillus flavus, een hardnekkige schimmel die levensgevaarlijke longinfecties kan veroorzaken.
Van gevaar naar genezing: het bizarre potentieel van schimmels
Terwijl iedereen vooral de nadruk legde op gevaar, keken onderzoekers van de Universiteit van Pennsylvania (UPenn) vanuit een heel ander perspectief. Wat als deze beruchte schimmel — een ware boeman voor de longen — eigenlijk een kans biedt? In een kersvers artikel in Nature Chemical Biology presenteren zij een doorbraak: door het micro-organisme aan te passen, bleek het mogelijk om juist kanker aan te pakken.
Dat klinkt haast als een plot uit een film, maar het is serieuze wetenschap. Volgens Sherry Gao, verbonden aan UPenn, heeft de natuur ons vaker verrast. “Schimmels gaven ons ook penicilline”, benadrukt ze — hét prototype van medicijnen uit de natuur.
- Onderzoekers isoleerden vier zogeheten RiPPs uit Aspergillus flavus
- Deze moleculen bleken dodelijk voor leukemiecellen
- Hun effect is vergelijkbaar met reeds goedgekeurde geneesmiddelen van de FDA
Waarom hebben we dit niet eerder ontdekt?
Qiuyue Nie, die het team leidde, noemt dit vakgebied “een onontgonnen regio met enorm veel potentie”. Tot nu vijzelden onderzoekers duizenden van zulke RiPPs op uit bacteriën — maar schimmels werden vaak over het hoofd gezien doordat hun moleculen eerder voor andere stoffen werden aangezien. logistiek is het zuiveren ervan nog best lastig trouwens, want de synthese is complex.
Nature’s apotheek: onverkende kansen
Juist deze ingewikkelde samenstelling zorgt voor de krachtige eigenschappen, zegt Nie. En dat bevestigt dat we veel van onze omgeving — zelfs in 2025 — nog lang niet kennen. De kans is groot dat er letterlijk nog tientallen nieuwe natuurlijke geneesmiddelen ontdekt worden, als we maar verder durven kijken.
Zoals Gao het verwoordt: “De natuur is een ongelofelijk rijk medicijnkastje. Het is aan ons om haar geheimen te ontrafelen.”
Wat betekent dit concreet?
- UPenn test deze schimmelmoleculen op nieuwe vormen van leukemie
- Nederlandse onderzoekers, zoals bij het LUMC (Leiden), volgen de ontwikkelingen op de voet
- Het kan nog jaren duren voor we deze behandeling in het Antoni van Leeuwenhoek zien — maar de eerste stappen zijn oud én nieuw tegelijk
Even onverwacht als inspirerend: een eeuwenoude vloek verandert misschien wel in een zegen voor wie het hard nodig heeft. Gek hoe de geschiedenis soms nog tussen de kaaswafels en de stroopwafels blijft doorsijpelen, hè?
