De brand en de directe gevolgen
Op 26 november veroorzaakte een grote brand in het Wang Fuk Court in het noordelijke district Tai Po in Hong Kong de dood van meer dan 150 mensen. Deze ramp heeft het publieke sentiment stevig beïnvloed en de controle van Beijing over de Chinese regio op de proef gesteld. Het incident kwam sinds de invoering van nationale veiligheidswetten, die na de massale anti-regeringsprotesten in 2019 werden geïntroduceerd, niet eerder voor zo’n grootschalige crisis.
De brand, die vijf alarmen veroorzaakte, verspreidde zich snel door gebruik van niet-conformistische beveiligingsnetten rondom geïnstalleerde steigers en brandbare polystyreenplaten die aan de ramen waren bevestigd. Ondanks de waarschuwingen en inspecties, rapporteerden bewoners dat de brandalarmen niet afgingen. Na 40 uur blussen, waren alle zeven torens die in brand stonden, afgebrand en groeide het dodental naar 159, aldus de autoriteiten.
Regeringsreacties en veiligheidsmaatregelen
De gebeurtenissen hebben geleid tot een golf van gevoelens van verdriet, woede en angst in de dichtbevolkte stad, die sinds 1997 onder Chinese soevereiniteit is. John Burns, emeritus professor aan de Universiteit van Hong Kong, stelde dat de zaak zeer fundamenteel is voor de regio, omdat mensen vaak in soortgelijke gebouwen wonen. De inspecties op bouwplaatsen worden versneld, met de belofte dat honderd gebouwen tegen zaterdag voorzien worden van nieuw veiligheidsnet.
De Chinese overheid beschouwt de brand als een potentieel veiligheidsbedreiging en heeft aangedrongen op maatregelen om “externe vijandige krachten” te ontmoedigen die de ramp willen misbruiken voor destabiliserende activiteiten onder het mom van “petities voor het volk.”
Politiek en sociale reactie op de ramp
Het Hong Kongse bestuur heeft al gewaarschuwd voor niet nader genoemde “anti-China en destabiliserende krachten,” die ervan worden beschuldigd desinformatie te verspreiden en “op aanstichte van rebellie gerichte pamfletten” te verspreiden. Equipped with a government that supports flames of criticism and upheaval, authorities warn against “kwaadaardige smear campagnes” richting overheids- en reddingsmedewerkers, en dat criminaliteit die haat tegen de overheid opwekt niet wordt getolereerd.
Vermeldenswaardig is dat de naaste omgeving van de ramp, zoals de bewoners van het getroffen hoogbouwcomplex, zich aaneengesloten blijven uitspreken over de gevaarlijke omstandigheden, vooral met betrekking tot de bouw- en renovatieprojecten. Ze hebben jarenlang geklaagd, maar hun zorgen werden niet serieus genomen door de arbeidsinspectie, die slechts enkele waarschuwingen en beperkte onderzoeken uitschreef.
Onderzoeken, arrestaties en de juridische nasleep
Recentelijk zijn zestien personen uit verschillende bouwbedrijven gearresteerd op verdenking van doodslag, terwijl ook zes personen van een geregistreerd brandinstallatiebedrijf zijn aangehouden wegens fraude. Daarnaast werkt een onafhankelijke commissie onder leiding van een rechter aan de verklaring van de oorzaak van de brand en de verantwoordelijkheden. Onderzoek zal ook de kwesties van corruptie, het manipuleren van biedingen en niet-naleving van veiligheidsvoorschriften in bouwprojecten analyseren.
Politie en autoriteiten blijven zich inzetten om de volledige feiten boven tafel te krijgen. De politie heeft niet publiekelijk gereageerd op de arrestaties van drie vermeende seditionisten, waaronder een student die een petitie had gestart voor een onafhankelijk onderzoek naar de brand, en een vrijwilliger die hulp bood aan slachtoffers. Verdere aanslagen op oppositie-activisten worden niet uitgesloten.
Herinnering en maatschappelijke impact
Het jaarlijkse officiële rouwproces was drie dagen van zaterdag tot maandag, waarbij in heel Hong Kong plaatsen waren ingericht voor het ondertekenen van condoleanceboekaankondigingen. Op de plaats van de brand ruikt het nog altijd naar verbrand hout, en een stilte hangt er nog steeds. Mensen leggen witte lelies in een cirkel op een grasveld dat ooit dienstdeed als ontmoetingsplek. Hebbe Chan, een jonge student, uitte haar verdriet over de tragedie en benadrukte de geest van onderlinge hulp die na het incident opbloeit.
Hoewel de verkiezingen voor het federale parlement de komende zondag doorgaan, suggereerde topfunctionaris John Lee dat de nieuwe parlementariërs en maatregelen de reinigings- en herstelwerkzaamheden zullen ondersteunen. Nadat de politieke hervormingen in Hong Kong werden doorgevoerd, met het verminderen van directe verkiezingsrechtbanken en het controleren van kandidaten op nationale veiligheidscriteria, bleef de oppositie verzwakt. De opkomst bij de verkiezingen in 2021 was historisch laag, mede door arrestaties van personen die de uitslag wilden beïnvloeden of campagne wilden voeren tegen de nieuwe wetten.
