In het Colombiaanse bergdorp San Bernardo is balsemingsvloeistof overbodig. overleden dorpelingen veranderen daar vanzelf in mummies, zonder conserveringsmiddelen — en vaak mét intacte kleren, haar en zelfs ogen. Het klinkt bizar, maar dit fenomeen is sinds de jaren ‘50 vaste prik in de regio.
Het raadsel van San Bernardo: mummies zonder mensenhand
Het verhaal begon na een overstroming, toen het dorpskerkhof werd verplaatst en men lichamen opgroef. Lokale gids Rocio Vergara van het Mummiemuseum herinnert zich: “Mensen wisten simpelweg niet wat ze zagen.” In eerste instantie dacht iedereen aan een geïsoleerd geval — maar in de jaren tachtig werden jaarlijks tot wel vijftig gemummificeerde resten uitgegraven. Inmiddels kun je het resultaat zien in het Mausoleum Jose Arquimedes Castro.
Wat opvalt: details tot in de puntjes bewaard
De best bewaarde lichamen hebben nog hun originele kleding aan — sommige zelfs met kapsel én bruine ogen. De moeder van plaatselijk bewoonster Clovisnerys Bejarano ligt al dertig jaar tentoongesteld. “Ze heeft nog steeds haar ronde gezichtje, haar vlechten, haar glimlach. Het is indrukwekkend dat haar handen er nog zo uitzien,” vertelt Bejarano, zichtbaar geraakt.
Saturnina, zoals haar moeder heet, draagt dezelfde jurk waarin ze ooit werd begraven — ze houdt zelfs nog altijd een anjer vast.
Wetenschap zoekt, dorp fantaseert
Waarom mummificeren deze lichamen zo spontaan? Antwoord is er niet — alleen verhalen. Volgens Vergara geloven sommige inwoners dat dit een hemelse beloning is voor een goed leven. anderen noemen het juist een vloek. In de wandelgangen hoor je ook dat het iets te maken heeft met de lokale kost: guatila en balu, twee vruchten die vooral hier op de markt te vinden zijn. Een lekkere theorie, maar moeilijk te verdedigen als zelfs de kleding onaangetast blijft.
Deels verklaard: omstandigheden in het graf
Andere experts wijzen naar het type bovengrondse graven, typisch voor San Bernardo. Ze zijn droog, warm en door het constante briesje ontstaat er een soort natuurlijke oven. Antropoloog Daniela Betancourt (Nationale Universiteit van Colombia) zegt: “Het zou zomaar kunnen dat de graven mummificerend werken — puur door uitdroging.” Vóór het gebruik van deze graven waren er in San Bernardo nooit gemummificeerde lichamen gevonden.
Toch — en dat is typisch voor deze case — is er weinig hard onderzoek gedaan naar de exacte omstandigheden. Wat veroorzaakt nu écht deze subtropische mummieparade?
Geloof het of niet: soms moet je het gewoon accepteren
Voor inwoners van het dorp is de zoektocht naar verklaringen ondergeschikt. “Als God mijn moeder heeft willen bewaren, dan zal daar een reden voor zijn,” aldus Bejarano. Misschien is dat de nuchtere Hollandse benadering waard: soms zijn de meest bizarre mysteries gewoon een feit — en dan schuif je ze bij de koffie graag door naar de buren.
