Het idee uit de film “Eternal Sunshine of the Spotless Mind” (2004) – een pijnlijke herinnering aan een ex voorgoed laten verdwijnen – leek twintig jaar geleden nog sciencefiction. Toch zijn we in 2025 een stuk dichter bij het technisch verzachten van nare herinneringen. Volledig wissen? Nog niet. Maar dempen tot ze minder pijn doen? Dat blijkt – verrassend genoeg – al mogelijk.
Neurochirurg dr. Jonathan Rasouli (Northwell Staten Island University Hospital, een vaste spreker op Amsterdam Neuroscience Talks) wijst op drie revolutionaire methodes die nu al worden ingezet om zware herinneringen te ‘dempen’. Overigens niet alleen bij depressie-patiënten, maar ook bij mensen met PTSS.
Transcraniële Magnetische Stimulatie (TMS): draadloze boost voor je brein
Als u in Nederland een GGZ-kliniek bezoekt, heeft u de term TMS vast wel eens gehoord. De behandeling lijkt een beetje op draadloze startkabels — maar dan super nauwkeurig en zonder gereedschap. Een magneetspoel wordt op de hoofdhuid geplaatst en prikkelt met korte pulsen die hersengebieden die te maken hebben met stemming. Geen pijn, geen scalpels – wel duidelijke resultaten.
Oorspronkelijk was TMS bedoeld als uitkomst voor mensen met een hardnekkige depressie, maar onderzoek in Utrecht en Groningen kijkt nu expliciet naar het effect van TMS op geheugen – en zelfs verslaving. Het idee: je kunt bepaalde hersencircuits gericht beïnvloeden zodat akelige herinneringen minder heftig binnenkomen.
Een kleine domper: het is geen zelfhulppakket – verwacht voorlopig toepassingen enkel in hooggespecialiseerde klinieken.
Diepe Hersenstimulatie (DBS): een pacemaker voor emoties
DBS, voor de meeste lezers vooral bekend van behandeling bij Parkinson of epilepsie, krijgt in 2025 bredere aandacht binnen de psychiatrie. Bij de procedure implanteren artsen kleine elektroden diep in het brein om specifieke gebieden te beïnvloeden die betrokken zijn bij stemming, motivatie en herinneringen.
Kleine Haagse studie: DBS kan de impact van traumatische flashbacks verminderen – maar alle experts benadrukken dat het hier nog echt pionierswerk betreft. De behandeling is best ingrijpend en voorlopig dus niet bedoeld voor een routine bezoek aan de huisarts of een “even naar het ziekenhuis”-dag.
Propranolol-therapie: je geheugen emotioneel afzwakken
Wist u dat een klassiek bloeddrukmedicijn – propranolol – inmiddels wordt ingezet om de emotionele kracht van nare herinneringen te verkleinen? Gek genoeg gebeurt dit al op verschillende plekken, onder meer het Amsterdam UMC.
Het idee: deze bètablokker remt de lichamelijke stressreactie en maakt zo nare herinneringen ‘vervaagd’. U vergeet niets – maar de herinnering drukt minder zwaar op de emotie. Neem propranolol vlak vóór het ophalen van een moeilijke herinnering, en tijdens het ‘herconsolideren’ wordt deze herinnering emotioneel minder scherp.
Is dit een letterlijke “wisser” van het geheugen? Nee. Maar qua effect komt propranolol binnen de huidige geneeskunde nog het dichtst bij het ‘Eternal Sunshine’-ideaal.
Wat betekent dit anno 2025 voor u?
- TMS: niet-invasief, breed beschikbaar in gespecialiseerde GGZ-centra
- DBS: hightech optie, alleen toegepast bij therapieresistente gevallen; voorlopig vooral experimenteel
- Propranolol: opvallend laagdrempelige optie – bespreekbaar met uw psychiater of huisarts
Betekent dit dat u binnenkort spontaan herinneringen kunt wissen na een lastig gesprek in het café op de Haarlemmerdijk? Helaas niet. Maar het feit dat Nederlandse ziekenhuizen deze technieken al aanbieden — en actief onderzoeken — zet de deur wagenwijd open voor toekomstig maatwerk in de mentale gezondheidszorg.
Het blijft fascinerend: wat twintig jaar geleden nog surrealistisch leek in de bioscoop, is vandaag gewoon onderwerp van een nuchter gesprek tussen arts en patiënt. Wie had dat gedacht toen?
