Ieder jaar op 25 december trekken mensen in heel Nederland — en wereldwijd — hun mooiste outfits aan om kerst te vieren met vrienden en familie. Het is dé dag waarop we traditioneel de geboorte van Jezus Christus herdenken. Maar wist u dat de datum lang niet altijd zo vanzelfsprekend was?
Was Jezus echt geboren op 25 december?
Feit is: in de begintijd van het christendom werd Jezus’ geboorte helemaal niet op grandioze wijze gevierd. Tot ver in de vierde eeuw was er zelfs geen sprake van een officiële kerstviering. In de Bijbel ontbreekt bovendien elke verwijzing naar een exacte geboortedatum.
Epifanie: het oude ‘Kerstmis’
De belangrijkste christelijke feestdag de eerste drie eeuwen? Dat was Epifanie op 6 januari — bij veel locals nog altijd bekend als Driekoningen of ‘Oud Kerstmis’. Op die dag bezochten volgens overlevering de drie wijzen het kind Jezus, iets wat groots werd aangepakt.
Voor orthodoxe christenen, bijvoorbeeld in Rusland, Griekenland en Egypte, is dit nog steeds hét moment voor het kerstfeest — maar dan op 7 januari, volgens de oude Juliaanse kalender.
Waarom dan tóch 25 december?
De keuze voor 25 december als officiële kerstdag staat pas vast sinds rond het jaar 336. Volgens de History Channel speelde Paus Julius I destijds slim in op het populaire heidense feest Saturnalia, precies rond de winterzonnewende. Door beide feestdagen te combineren, hoopte men dat kerst zo makkelijker zou worden geaccepteerd. Of het puur strategisch was — of toch toeval? Niemand weet het precies.
Opvallend: de kerk kon in het begin nauwelijks vastleggen hoe het nieuwe feest überhaupt gevierd moest worden. Het duurde even voordat er tradities ontstonden zoals wij die nu kennen — ergens begrijpelijk, als je bedenkt hoe nieuw alles toen nog was.
Misschien wás het wel voorjaar
De Biblical Archaeology Society heeft trouwens nóg een theorie: misschien werd Jezus in werkelijkheid in het voorjaar geboren. Dat zou beter aansluiten bij Joodse tradities, waar men gelooft dat grote gebeurtenissen steeds rond dezelfde periode plaatsvinden. Maar net als bij de andere theorieën — harde bewijzen ontbreken tot op vandaag. interessant, toch?
Wat betekent dat voor ons?
- U hoeft zich dus niet schuldig te voelen als u op 6 januari nóg een keer kerststol serveert aan de visite.
- Voor wie écht iets bijzonders wil: bezoek volgend jaar een orthodoxe kerstviering in een Rotterdamse of Amersfoortse kerk — een unieke sfeer.
- Vertel bij het kerstdiner eens over de oude feesten rondom de winterzonnewende, zoals Saturnalia. Gegarandeerd een gespreksonderwerp.
Dus of u nu kiest voor 25 december of een alternatieve datum — uiteindelijk draait kerst vooral om samenzijn en tradities delen. De datum? Tja, die blijkt verrassend flexibel door de eeuwen heen.
