De aanval op de Qendil
Voor het eerst heeft Oekraïne een Russisch olietanker uit de zogenaamde ‘schaduwvloot’ in de Middellandse Zee aangevallen met behulp van drone-aanvallen. De aanval vond plaats op vrijdag en werd bevestigd door een officieel woordvoerder. De boot, de Qendil, was op dat moment leeg en voer in neutrale wateren meer dan 2000 kilometer van Oekraïne.
Volgens de verklaring van de veiligheidsdienst SBU werd het schip ernstig beschadigd door de drones. MarineTraffic meldde dat de tanker eerder op dezelfde dag voor de kust van Libië was waargenomen. De bron wilde niet aangeven waar precies de tanker op dat moment was of wanneer de aanval had plaatsgevonden.
Details van de aanval en locatie
Beelden van bovenaf toonden een kleine explosie op het dek van de tanker. Reuters bevestigde dat het op de video getoonde schip de Qendil is, middels vergelijking met archiefbeelden, maar kon niet vaststellen waar of wanneer de opname was gemaakt. Het schip was onderweg naar de Russische haven Ust Luga in de Baltische Zee, afkomstig uit de Indiase haven Sikka, aldus MarineTraffic.
Context en bredere campagne
Oekraïne heeft in 2024 en 2025 verschillende aanvallen uitgevoerd op Russische olie raffinaderijen. In de recente weken heeft de campagne zich uitgebreid, waarbij olieboorplatforms in de Kaspische Zee werden aangevallen en dronemissies werden geïdentificeerd op drie tankers in de Zwarte Zee. Deze schepen, evenals de Oman-gemelde Qendil, maken deel uit van de zogenoemde ‘schaduwvloot’ van Rusland. Dit zijn ongereguleerde schepen die volgens Oekraïne worden gebruikt om grote hoeveelheden olie te exporteren en de oorlogsinspanningen in Oekraïne te financieren, ondanks sancties van Westerse landen.
Reacties van Rusland en geopolitieke implicaties
Vladimir Poetin, de Russische president, die in februari 2022 een grootschalige invasie van Oekraïne beval, heeft gedreigd de toegang tot de Zwarte Zee voor Oekraïne af te sluiten. Hij beschouwde de aanvallen op de tankers als piraterij. Tot nu toe is er geen officieel commentaar van Moskou gekomen over de nieuwste aanval.
De Qendil was onderweg naar de Russische haven Ust Luga. India, dat een groot afnemer is van Russische olie, heeft onder druk gestaan van de Amerikaanse president Donald Trump om de import te beperken, om zo het olie-inkomen dat Oekraïne beweert de oorlog te financieren te verminderen.
Operaties en methoden van Oekraïne
De aanval met drones op de Qendil markeert een opvallende uitbreiding van Oekraïnes gebruik van onbemande luchtvaartuigen, niet alleen in het strategische achterland maar ook voor maritieme doelen. De Britse organisatie Vanguard, gespecialiseerd in maritiem risicobeheer, benadrukte dat deze ontwikkeling een significante vergroting is van Oekraïnes tactieken tegen maritieme activa die verbonden zijn met de Russische geëxporteerde olie.
De Oekraïense autoriteiten hebben niet precies aangegeven hoe de drones het schip hebben bereikt, maar spraken over een “multifase” operatie. De SBU, die achter de aanval zit, heeft in het verleden al geavanceerde drone- en cyberaanvallen uitgevoerd, bijvoorbeeld in juni 2022, toen ze meerdere ongewapende strategische bommenwerpers probeerden te vernietigen op bases ver buiten het frontgebied.
Daarnaast zijn er sinds december 2024 verschillende onverklaarbare explosies geweest op schepen die Russische havens aandoen. Oekraïne heeft hier niet officieel op gereageerd, maar maritieme veiligheidsbronnen vermoeden dat Kyiv achter sommige van deze incidenten zit, waaronder het gebruik van magnetische mijnen op schepen in de Middellandse Zee.
Aanvallen op Russische schepen en recente incidenten
Deze week zijn twee bemanningsleden van de Russische tanker Valeriy Gorchakov omgekomen bij een Oekraïense drone-aanval op de Russische haven Rostov-aan-de-Don. Dit onderstreept de verhoogde intensiteit van de aanvallen op Russische maritieme belangen door Oekraïne.
