De verdachten en hun verblijf in Davao
Een vader en zijn zoon boekten op 1 november een eenvoudig budgethotel in Davao, op het zuidelijke eiland Mindanao, nadat ze vanuit Australië waren gevlogen. Ze verbleven daar bijna een maand, hoofdzakelijk in hun kamer, zonder veel contact met andere gasten. Na hun verblijf keerden ze terug naar Sydney, waar ze worden beschuldigd van het vermoorden van vijftien mensen tijdens een Hanukkah-viering aan het strand, een aanval die volgens de autoriteiten geïnspireerd was door de jihadistische groepering Islamitische Staat (IS).
Reisroute en achtergrond van de verdachten
Volgens de Filipijnse autoriteiten waren de verdachten op 1 november via Sydney naar de Filipijnen gereisd en hadden ze Davao als eindbestemming aangegeven. De Australiërs werden geïdentificeerd als Naveed Akram, 24 jaar oud, en zijn vader Sajid Akram, 50 jaar. Sajid Akram werd op de plaats van de aanval doodgeschoten; Naveed werd op woensdag aangeklaagd voor 59 overtredingen, waaronder terroristische activiteiten en vijftien moorden, nadat hij uit coma was ontwaakt.
Verblijf en waarnemingen in Davao
Het duo verbleef in het GV Hotel, waar ze oorspronkelijk een week hadden geboekt en later hun verblijfsduur verlengd. Volgens het hotelpersoneel, dat zich alleen bekendmaakte als Georgio, gedroegen ze zich als normale gasten. Ze liepen buiten om voedsel te kopen en bleven meestal niet langer dan een uur per dag weg van de kamer. Tijdens het bezoek van de lokale politie op woensdag en donderdag werd surveillancebeelden opgevraagd. De medewerkers zeiden dat de mannen over het algemeen terugkeerden naar hun kamer en niet opviel door hun gedrag of aanpak.
Risicobeoordeling en mogelijkheden voor trainingsactiviteiten
Het onderzoek richt zich nu op wat de verdachten in die maand in Davao deden en of ze misschien contacten hadden met extremistische netwerken. De autoriteiten in Australië bevestigden dat er geen veiligheidswaarschuwingen waren afgegeven over de reis, maar dat de jonge verdachte in 2019 voor zes maanden werd onderzocht wegens mogelijke banden met extremistische groeperingen. De Filipijnse autoriteiten hebben bevestigd dat er geen bewijs is dat de mannen tijdens hun verblijf speciale militaire of terroristrainingen hebben gevolgd. Volgens de nationale veiligheidsadviseur Eduardo Año was hun bezoek niet lang genoeg voor het volgen van gestructureerde trainingen.
Persistentie van extremisme in Mindanao
Hoewel het geweld in de Filipijnse hoofdzakelijk katholieke samenleving sinds 2020 is afgenomen, bestaan er nog steeds geheime groeperingen die aan IS gelieerd zijn. Experts wijzen erop dat de insurrectie niet volledig is uitgestorven en dat groepen extremisten, hoewel verzwakt, nog actief blijven in delen van Mindanao.
De regio heeft een complexe geschiedenis, met koloniale tijden onder de Spanjaarden, de Amerikanen en de katholieke Filipijnse migranten. Jarenlange conflicten, waaronder bloedige veldslagen over land en politieke macht, hebben geleid tot een fragmentatie van gewapende groepen en een voortdurende aanwezigheid van radicaal islamitisch geweld. Sommige groepen, waaronder de beruchte Abu Sayyaf, worden internationaal als terroristisch aangemerkt en controleren nog steeds gebieden waar geweld plaatsvindt. De terroristische activiteiten in Mindanao worden door de Filipijnse overheid echter als minder actueel beschouwd en niet langer als een groot risico voor de regio.
Bewegingen van extremistische groepen en invloedssfeer
Volgens Rohan Gunaratna, een professor in veiligheidsstudies aan de Nanyang Technological University in Singapore, was Davao één van de toegangspunten naar regio’s waar strijders nog steeds actief zijn. Hij benadrukt dat de militante netwerken momenteel gefragmentiseerd en operationeel verzwakt zijn. De daadwerkelijke dreiging wordt door de Belgische en Australische experts als beperkt beschouwd, waarbij nog slechts enkele tientallen gevechtstrainers actief zouden zijn in de afgelegen gebieden. De meeste legers zijn inmiddels ingeperkt of gedeactiveerd, aldus de deskundigen.
Betrokkenheid van IS en de representatie in de regio
De Australische autoriteiten suggereren dat de vader en zoon in Sydney mogelijk los van elkaar handelden, maar dat de aanwezigheid van twee IS-vlaggen in de auto van Naveed wijst op een wens om zich uit te spreken in naam van de terroristische organisatie. Volgens de Deakin Universiteit, waar Greg Barton werkzaam is, betekent het feit dat ze niet getraind zijn in de Filipijnen niet dat ze niet met IS-clans contact hadden of dat ze niet mogelijk gerespecteerde leiders binnen de beweging zouden kunnen hebben ontmoet.
