De aanvankelijke verwachting en de huidige spanningen
Aan het begin van dit jaar leek India één van de landen die het meest in de gunst stonden van de Amerikaanse president Donald Trump. Dit was vooral te danken aan de toenemende rol van India als een Aziatische tegengewicht voor China en de nauwe banden tussen Trump en haar leider, premier Narendra Modi.
Echter, de bilaterale betrekkingen zijn sindsdien geëvolueerd van een aanvankelijke positieve houding naar toenemende spanning over handel en andere kwesties. Trump heeft onder meer Amerikaanse bedrijven zoals Apple gewaarschuwd, doordat hij bedreigingen uitte over productie in India. Tegelijkertijd heeft hij zich dichter bij Pakistan ontwikkeld, de grootste rivaal van India, en maakte hij grappen over de economische situatie van India, die volgens hem “stervend” zou zijn.
Dhruva Jaishankar, directeur van de Observer Research Foundation America, stelt dat Trump probeert een zijn gang te gaan met wat twee decennia van toenemende goede relaties tussen India en de VS zou kunnen omkeren of in ieder geval tijdelijk stilleggen.
De strijd over Russische olie en de reactie van India
Op maandag kondigde Trump aan dat hij de Amerikaanse invoertarieven voor Indiase producten aanzienlijk wil verhogen, met name vanwege de mogelijkheid dat India grote hoeveelheden Russische olie blijft importeren. India is na China een van de grootste kopers van Russische ruwe olie, die door westerse landen is gesanctioneerd sinds Rusland in 2022 Oekraïne binnenviel.
India heeft hierop gereageerd door te stellen dat de beschuldigingen ongegrond en onredelijk zijn. De Indiase buitenlandse minister verklaarde dat India Russische olie importeerde omdat de traditionele leveranciers na het uitbreken van het conflict haar leveringen hadden afgenomen en dat de Verenigde Staten het importeren juist hadden aangemoedigd om de wereldwijde energievoorziening te stabiliseren.
Het Witte Huis heeft niet meteen gereageerd op een verzoek om commentaar.
Binnenlandse politieke druk en de diplomatieke geschiedenis
De spanningen tussen de VS en India zetten druk op premier Modi, vooral omdat oppositiepartijen hem beschuldigen van het niet durven te weerstaan aan Trump, die als een “zeer gewaardeerde vriend” wordt gezien.
In februari was er een meer positieve fase, toen Modi als een van de eerste leiders de Amerikaanse presidentszetel bezocht na Trump’s terugkeer in het Witte Huis. Toen sprak hij over het opnieuw groot maken van India, zoals Trump dat ook had gedaan.
Maar die goede sfeer was van korte duur. Sindsdien heeft Trump India bekritiseerd over verschillende kwesties, waaronder de investeringen van Amerikaanse bedrijven in de productie, die verplaatsen van China naar andere landen zoals India.
Volgens gegevens van Canalys was India in het afgelopen kwartaal goed voor 44% van de Amerikaanse smartphones, inclusief iPhones die volgens Apple-topman Tim Cook vanaf dit kwartaal in India worden geproduceerd. Trump zei in mei dat hij tegen Cook had gezegd: “Ik wil niet dat je in India bouwt,” en drong erop aan dat de productie in de VS plaatsvindt, ondanks de moeilijkheden.
Militaire spanningen en de relatie met Pakistan
Een terroristische aanslag in Kasjmir, onder controle van India, waarbij 26 mensen omkwamen in april, heeft de relatie tussen de VS en India verder bemoeilijkt. India reageerde met luchtaanvallen op Pakistan, dat het al jaren beschuldigt van het huisvesten van terroristengroepen. Dit leidde tot een vierdaags conflict dat mogelijk zou kunnen uitgroeien tot een bredere oorlog tussen de twee kernwapenstaten.
Trump claimde herhaaldelijk dat hij persoonlijk bemiddeld had bij het bereiken van een staakt-het-vuren, maar India verwierp deze beweringen. Een officiële van India, Amitendu Palit, stelde dat India Trump’s beweringen niet had onderschreven, wat niet goed viel bij Trump.
Enkele weken later ontving Trump de machtige legerchef van Pakistan in het Witte Huis en kondigde hij aan dat de Verenigde Staten een overeenkomst hadden gesloten over het onderzoeken van de olievoorraden van Pakistan, terwijl de invoertarieven op Pakistan waren verlaagd tot 19%.
De rol van Rusland en de strategische balans
Trump heeft zijn frustraties over Ruslands president Vladimir Poetin verder opgevoerd en zich steeds meer gericht op de relatie tussen India en Moskou. Tijdens de jaren dat India haar beleid van niet-alignering huldigde, kon het haar banden met de VS versterken zonder de relatie met Rusland te schaden, dat een belangrijke leverancier van energie en militaire uitrusting is.
Toen Rusland werd getroffen door westerse sancties vanwege de oorlog in Oekraïne, kocht India, de op een na grootste energiegebruiker ter wereld na China en de VS, Russische olie tegen gereduceerde prijzen. Dit werd door Amerikaanse functionarissen gezien als een bijdrage aan het stabiliseren van de wereldwijde olieprijzen en niet als een strategische steun aan Rusland.
Eric Garcetti, de ambassadeur van de VS in India onder president Biden, verklaarde dat India Russische olie kocht omdat de VS dat wilde, zodat de olieprijzen niet zouden stijgen.
Under Trump bleek de Amerikaanse positie ten aanzien van de olieaankopen van India te zijn veranderd. Trump besloot dat India en Rusland “samen hun dode economieën kunnen afbouwen,” wat de spanningen verder heeft verhoogd.
Jaishankar merkte op dat hoewel Trumps acties India niet uit de Amerikaanse invloedssfeer zullen verdrijven, het land misschien zijn banden met andere landen, zoals China, zal versterken. Tijdens een ontmoeting met de Chinese minister in Beijing vorige maand besloten India en China voor het eerst sinds vijf jaar weer directe vluchten te herstarten.
Ondanks de recente tegenslagen zal India volgens Chietigj Bajpaee, een senior onderzoeker voor Zuid-Azië bij Chatham House in Londen, blijven samenwerken met de VS als strategische en technologische partner, hoewel het een “wake-up call” betreft.
