Hedendaagse Gevechten en Fataliteiten
Sinds de uitbarsting van het gewapende conflict donderdag zijn er al minstens 16 mensen omgekomen tussen Thailand en Cambodja. Dit geweld, dat voortvloeit uit een oud grensgeschil dat meer dan een eeuw oud is, vertegenwoordigt de ernstigste confrontaties tussen de twee Zuidoost-Aziatische landen in meer dan tien jaar. Het conflict heeft zich uitgebreid naar twaalf locaties, waarbij beide partijen zwaardere wapens inzetten, waaronder artillerie en raketafweersystemen. Zowel Thailand als Cambodja beschuldigen elkaar van het initiëren van de strijd, terwijl de Thaise interim-premier Phumtham Wechayachai vrijdag waarschuwde dat de situatie zou kunnen escaleren tot een staat van oorlog.
Menselijke Resultaten en Hulpverlening
Volgens het Thaise Ministerie van Volksgezondheid zijn er minstens 14 burgers en één militair gedood. Daarnaast zijn meer dan 130.000 inwoners geëvacueerd naar tijdelijke schuilplaatsen. Cambodja meldde één burgerlijke dodelijkheid in het grensgebied.
De Thaise autoriteiten beschuldigen Cambodja ervan burgerdoelwitten doelbewust aan te vallen, terwijl Cambodja Thailand beschuldigt van het gebruiken van algemeen verboden clusterbommen. Op donderdag voerde Thailand, dat een aanzienlijk sterker leger heeft, een luchtaanval uit met een door de VS vervaardigde F-16 jachtvliegtuig op een Cambodjaans militair doelwit. De Verenigde Staten, een trouw bondgenoot van Thailand onder verdrag, riepen op tot een onmiddellijke stopzetting van alle aanvallen. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken uitte donderdag bezorgd over de schade aan onschuldige burgers.
Achtergrond van het Conflict
Het conflict vindt zijn wortels in de betwiste grens van 800 kilometer, grotendeels getrokken door Frankrijk, dat toen Cambodia koloniale overheerser was tot 1953. Sinds 1907 zijn er meerdere dodelijke schermutselingen geweest tussen de twee landen, vooral rondom de oude hindoeïstische tempel Preah Vihear uit de 11e eeuw. Beide landen claimen de tempel, die door het Internationaal Gerechtshof in 1962 en opnieuw in 2013 als Cambodjaans werd erkend, hoewel Thailand de jurisdictie van het hof afwijst. De status van de tempel als UNESCO-werelderfgoedsite in 2008 leidde tot nieuwe spanningen.
De situatie verslechterde sinds mei, toen een Cambodjaanse soldaat werd gedood nadat beide partijen vuur hadden geopend in een ander betwist gebied, de zogenaamde Smaragddriehoek, waar Cambodia, Thailand en Laos samenkomen. Op woensdag raakten vijf Thaise soldaten gewond bij een landmijnenexplosie langs de grens. Cambodja ontkent echter het plaatsen van landmijnen.
Diplomatieke Escalatie en Politieke Spanningen
Dit leidde tot een reeks terugkerende acties, waaronder het uitzetten van diplomatieke vertegenwoordigers door beide landen. Volgens Pou Sothirak, een voormalig Cambodjaanse ambassadeur en adviseur bij het Cambodjaanse Centrum voor Regionale Studies, bevinden beide landen zich nu op het punt van bijna geen terugkeer. Hij benadrukt dat de narratief van slachtoffer versus agressor zich versterkt.
De grensruzies hebben ook politieke onrust veroorzaakt in Thailand. Premier Paetongtarn Shinawatra werd begin deze maand geschorst na een uitlekte telefoongesprek met Hun Sen, de Cambodjaanse leider die bijna vier decennia lang de macht had en sinds twee jaar wordt vervangen door zijn zoon Hun Manet. In dat gesprek probeerde zij de grensdiscussie te de-escaleren en verwees ze naar Hun Sen als ‘oom’. Het tijdens dat gesprek opgenomen en door Hun Sen vrijgegeven telefoongesprek leidde tot verontwaardiging in Thailand, waar onvrede bestond over haar omgang met de grenskwestie. Daarnaast uitte zij kritiek op de Thaise legercommandant, wat de spanningen binnen de militaire en politieke sfeer verder versterkte.
Internationale Reacties en Mogelijke Oplossingen
Cambodja heeft de Verenigde Naties gevraagd in te grijpen in de vermeende onprovoceerde en vooraf bedachte militaire agressie van Thailand. Thailand stelt dat het conflict bilateraal opgelost moet worden, maar alleen als Cambodja stopt met de aanvallen. China, als buurland en bemiddelaar, heeft aangeboden te bemiddelen, zij het met een duidelijke voorkeur voor de Cambodjaanse zijde, gezien de nauwere banden met de Cambodjaanse regering. Het zoeken naar een duurzame oplossing wordt bemoeilijkt door de afwezige diplomatieke communicatie en de zelfbestuurde rol van het Thaise leger, waardoor de mogelijkheid tot een definitief einde aan het grensconflict aanzienlijk wordt bemoeilijkt.
