Potentiële regeling voor wapens in onderhandelingen
Een hooggeplaatste functionaris binnen Hamas heeft op zondag aangegeven dat de organisatie bereid is haar arsenaal te beperken door het te ‘bevriezen’ of op te slaan, als onderdeel van de lopende wapenstilstand met Israël. Deze suggestie vormt een mogelijke oplossing voor een van de meest delicate kwesties binnen de door de Verenigde Staten bemiddelde overeenkomst.
Bassem Naim, lid van het politieke bureau dat beslissingen neemt bij Hamas, deed deze mededeling terwijl beide partijen zich voorbereiden op de tweede en complexere fase van het akkoord.
De leider verklaarde: “Wij staan open voor een allesomvattende aanpak om verdere escalaties, botsingen of explosies te voorkomen.” Hij sprak met het persbureau Associated Press in deQatarese hoofdstad Doha, waar een groot deel van de leiderschap van Hamas is gevestigd.
Context en achtergrond van het akkoord
De overeenkomst pakte een Israëlische offensief van twee jaar in Gaza aan, dat was begonnen na de aanval van Hamas op 7 oktober 2023. Toen de wapenstilstand in werking trad, was er slechts één gijzelaar over die nog wordt vastgehouden in Gaza — een Israëlische politieagent die in die aanval om het leven kwam.
Momenteel maken de partijen zich klaar voor de tweede fase, die van plan is om de toekomst van Gaza, dat zwaar geleden heeft onder oorlogshandelingen, uit te stippelen. Deze fase wordt als nog complexer beschouwd vanwege onder meer de inzet van een internationale veiligheidsmacht, de vorming van een technocratische Palestijnse commissie in Gaza, de terugtrekking van Israëlische troepen uit het gebied en het ontwapenen van Hamas.
Een internationale commissie onder leiding van voormalig president Donald Trump moet toezicht houden op de uitvoering van het akkoord en de wederopbouw van Gaza. De Israëlische eis dat Hamas haar wapens neerlegt, vormt een bijzonder lastig punt, aangezien de organisatie zich baseert op een ideologie van gewapende weerstand tegen Israël.
Hamas’s houding ten opzichte van ontwapening
Volgens Naim behoudt Hamas het recht op weerstand, maar toont het zich ook bereid om haar wapens op te geven als onderdeel van een proces dat zou kunnen leiden tot de oprichting van een Palestijnse staat. Hoewel hij weinig details gaf over de exacte werkwijze, suggereerde hij dat er een langdurige wapenstilstand van vijf tot tien jaar zou kunnen worden ingesteld, waarin verdere discussies worden gevoerd.
Hij zei: “Deze periode moet serieus en op een allesomvattende wijze worden benut.” Verder voegde hij toe dat Hamas “zeer openstaat” voor de opties van bevriezen, opslaan of neerleggen van de wapens, mits er Palestijnse garanties worden gegeven dat deze niet zullen worden gebruikt tijdens de wapenstilstand.
Onzekerheden en internationale betrokkenheid
Het is nog onduidelijk of dit aanbod aan Israël voldoende zal zijn om volledige ontwapening te realiseren. De wapenstilstand is gebaseerd op een 20-puntenplan dat door Donald Trump werd voorgesteld en door het VN-Veiligheidsraad werd goedgekeurd. Dit plan biedt een algemeen kader, maar is vaag over details en tijdschema’s, en zal lange onderhandelingsgolven vereisen met onder andere de Verenigde Staten, Qatar, Egypte en Turkije.
Naim merkte op dat het plan nog veel verduidelijking behoeft. Een van de meest urgente punten is de inzet van een internationale stabilisatiemacht. Verschillende landen, waaronder Indonesië, hebben zich bereid verklaard troepen bij te dragen, maar details over de samenstelling, commandostructuur en verantwoordelijkheden ontbreken nog.
Amerikaanse functionarissen verwachten dat er begin volgend jaar ’troepen op de grond’ zullen zijn. Een belangrijke vraag luidt of deze troepen ook de ontwapening zullen controleren. Naim stelde dat Hamas dit onacceptabel vindt en verwacht dat de internationale forcée toezicht houdt op de overeenkomst.
Vorderingen en interne overeenkomsten
In een teken van vooruitgang heeft Naim aangegeven dat Hamas en de rivaliserende Palestijnse Autoriteit voortgang hebben geboekt bij het vormen van een nieuwe technocratische commissie die de dagelijkse zaken in Gaza zal beheren. Ze zijn overeengekomen een Palestijnse minister uit de Westelijke Jordaanoever, die oorspronkelijk uit Gaza komt, aan te wijzen als hoofd van de commissie. De naam is niet officieel bekendgemaakt, maar Hamasfunctionarissen spreken van Minister van Volksgezondheid Majed Abu Ramadan, onder anonimiteit.
Verschillen en geschillen omtrent de naleving van het akkoord
Zowel Israël als Hamas beschuldigen elkaar van herhaalde schendingen van de eerste fase van het akkoord. Israël verwijt Hamas dat de terugkeer van gijzelaars wordt uitgesteld, terwijl Palestijnse gezondheidsfunctionarissen melden dat sinds de ingangsdatum van de wapenstilstand meer dan 370 Palestijnen zijn gedood door Israëlische aanvallen.
Volgens Israël reageert de militaire actie op Palestijnse schendingen, waaronder de beweging van Palestijnen naar het Israëlische deel van Gaza. Daarbij zijn drie Israëlische soldaten om het leven gekomen tijdens gevechten met ongeveer 200 Hamas-strijders die volgens Israël en Egypte nog ondergronds in Israëlisch gecontroleerd gebied zijn gewerkt.
Naim stelde dat Hamas niet op de hoogte was van deze strijders toen de wapenstilstand werd ondertekend en dat de communicatie met hen “volledig is afgebroken”.
Volgens hem heeft Israël de offers van Hamas voor een oplossing afgewezen en extra “voorwaarden” toegevoegd aan hun overgave. Israël erkent de onderhandelingen niet officieel en zegt dat het tientallen strijders heeft gedood.
Hamas’s verplichtingen en tekortkomingen door Israël
Hamas bevestigt haar toewijding om haar verplichtingen na te komen, maar beweert dat Israël tekort is geschoten op essentiële beloften, zoals het niet vollopen van Gaza met humanitaire hulp en het niet heropenen van de grensovergang Rafah met Egypte.
Naim stelde dat de meeste goederen die Gaza binnenkomen goederen voor particuliere handelaren zijn, bedoeld voor een kleine groep welgestelde inwoners, terwijl grote delen van de bevolking zonder voedsel of beschutting achterblijven.
Vorige week zei Israël dat het klaar was om Rafah opnieuw te openen — de belangrijkste toegangspoort van Gaza — maar alleen om mensen te laten vertrekken. Egypte en de Palestijnen vrezen dat dit een poging is om Gaza’s Palestijnen uit te zetten en eisen dat Israël de grens in beide richtingen opent.
De aanval op 7 oktober en de nasleep
De aanslag op 7 oktober, die meer dan 1.200 slachtoffers eiste en meer dan 250 gijzelaars nam, wordt beschouwd als de dodelijkste aanval in de geschiedenis van Israël en veroorzaakt nog altijd grote trauma’s in het land. Israël’s reactie heeft geleid tot het doden van meer dan 70.000 Palestijnen, volgens lokale gezondheidsfunctionarissen, en heeft bijna de volledige bevolking van Gaza, die uit 2 miljoen mensen bestaat, verdreven.
De uitgebreide schade zal jaren duren om te herstellen, terwijl nog onzeker is wie de kosten draagt en wanneer de wederopbouw zal beginnen. Het Palestijnse Ministerie van Volksgezondheid, onderdeel van Hamas in Gaza, maakt geen onderscheid tussen burgers en strijders en meldt dat ongeveer de helft van de doden vrouwen en kinderen waren.
Naim erkende dat de Palestijnen een zware prijs hebben betaald voor de gebeurtenissen op 7 oktober, en verdedigde de aanval als een reactie op decennia van Israëlische politiek sinds de oprichting van Israël in 1948. Hij verklaarde verder: “De geschiedenis begon niet op 7 oktober. Voor ons was dat een daad van verdediging. We hebben onze plicht gedaan om de stem van ons volk te laten horen.”
