Recente gewelddadige incidenten en de uitbreiding van controle door bendes
Het centrale deel van Haïti heeft onlangs te maken gehad met hevige aanvallen door gewapende bendes. Over het weekend drongen gewapende groepen de regio binnen, waarbij ze mensen in groten getale aanvielen, huizen in brand staken en de overlevenden dwongen zich in het donker te verschuilen. De politie maakte alarm en riep op tot versterking, terwijl werd vastgesteld dat ongeveer de helft van de regio Artibonite onder controle van de bendes was gekomen. Daarbij werden verschillende gemeenten aangevallen, waaronder Bercy en Pont-Sondé.
Impact op bevolking en veiligheidsperceptions
Volgens één van de politiekoepels in Haïti, SPNH-17, kunnen de inwoners van het gebied niet meer leven, werken of zich vrij bewegen. Zij benadrukten dat het verlies van de twee grootste departementen, West en Artibonite, wordt beschouwd als de grootste veiligheidsfout uit de recente geschiedenis van het land. De politiecapaciteit is vooral geconcentreerd in Port-au-Prince, de hoofdstad, waar het grootste deel van de politie en buitenlandse militaire eenheden, waaronder Keniaanse troepen onderdeel van een VN-missie, aanwezig zijn. De stad zelf wordt echter ook grotendeels beheerst door bendes, wat de situatie bemoeilijkt.
Lokale getuigenverklaringen en reactie op het geweld
Guerby Simeus, een functionaris uit Pont-Sondé, vertelde aan het persbureau AP dat hij minstens elf doden had bevestigd, waaronder een moeder met haar kind en een medewerker van de lokale overheid. Hij gaf aan dat de bendes nog altijd in Pont-Sondé aanwezig zijn, terwijl er geen bijkomende politie-eenheden waren gearriveerd.
Vooruitschrijdingen en burgerreacties
Veel overlevenden zijn gevlucht naar de kustplaats Saint-Marc, waar op maandag honderden mensen eisten dat de overheid actie onderneemt tegen de bendes die herhaaldelijk de centrale regio aanvallen. Réné Charles, een overlevende van een aanval, riep op tot gewapend verzet: “Geef me de wapens! Ik ga tegen de bendes vechten!” Een menigte probeerde het stadhuis te blokkeren. Een onbekende man verklaarde aan de AP dat de burgers niet langer op de overheid rekenen en zelf recht willen spreken: “Wij gaan zelf de rechtspraak in eigen hand nemen.”
Politieke en maatschappelijke reactie op de dreiging
De politieke activist Charlesma Jean Marcos gaf aan dat de bendes vorige week hadden aangekondigd de regio te willen binnenvallen, maar dat de autoriteiten niet tijdig hadden gereageerd. Volgens hem is momenteel alleen de zelfverdedigingsgroep actief om de bendes tegen te houden. Marcos waarschuwde dat veel mensen op straat en in openbare parken slapen, en adviseerde dat ze naar politie- of overheidsgebouwen moeten uitwijken totdat de overheid de controle over Artibonite herstelt. Hij stelde dat de voedselvoorziening zal verslechteren en dat de belangen van burgers in gevaar zijn.
Huidige humanitaire crisis en de rol van bendes in de regio
Meer dan de helft van de haïtaanse bevolking leeft al in crisis door honger en geweld. Bendes blokkeren belangrijke wegen en de voortdurende gewelddadigheden leiden tot een recordaantal van 1,4 miljoen ontheemden. De aanvallen begonnen eind vrijdag en werden live uitgezonden op sociale media. Men wijst de bende Gran Grif aan als verantwoordelijk, een organisatie die ook een aanval op Pont-Sondé in oktober 2024 op zijn naam heeft staan, waarbij minstens 100 mensen omkwamen in een van de ergste massamoorden uit de recente geschiedenis van Haïti.
Onderzoek en internationale sancties
Een man zonder naam vertelde dat hij de beschietingen had gehoord en dat de politie afwezig was gebleven, wat hem dwong die hele weekend in huis te blijven. Hij uitte kritiek op het beperkte gebruik van onbemande drones, die alleen in Port-au-Prince werden ingezet. Gran Grif wordt beschouwd als een van de wreedste bendes in Haïti. De leider, Luckson Elan, werd onlangs gesanctioneerd door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties en de Amerikaanse regering. Eveneens op de sanctielijst staat Prophane Victor, een voormalige volksvertegenwoordiger, die ervan wordt beschuldigd door de VN van het bewapenen van jongeren in de regio Artibonite.
Feiten en cijfers over toegenomen geweld en slachtoffertal
Volgens rapporten van de VN zijn de moorden in de departementen Artibonite en Centre dit jaar aanzienlijk gestegen. Van januari tot augustus werden 1.303 slachtoffers geregistreerd, tegenover 419 in dezelfde periode van 2024. Het recentste rapport benadrukt dat de controle van de bendes zich uitstrekt over een breed corridor tussen de regio’s en dat het beperkte politieaantal en logistieke problemen de situatie verergeren.
Reacties van leiders en toekomstscenario’s
Fritz Alphonse Jean, lid van de overgangspresidentiële raad, die onlangs door de VS werd gesanctioneerd en de huidige premier wil vervangen, uitte zijn kritiek op de recente aanvallen. Hij stelde dat de bloedstroom en het verlies van mensen en eigendommen doorgaan, terwijl de regering niet in staat is de problemen van de bevolking aan te pakken. Eindigend met een cynische opmerking over stabiliteit, blijft de situatie uiterst gespannen en onzeker.
