Bezoek van de Amerikaanse speciale gezant aan Europa
De Amerikaanse speciale gezant Steve Witkoff reist momenteel richting Berlijn, Duitsland, om gesprekken aan te knopen met de Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy en andere Europese leiders. De bedoeling van deze ontmoetingen is het bevorderen van diplomatieke onderhandelingen met als doel een einde te maken aan het conflict in Oekraïne, zo meldt een hooggeplaatst woordvoerder van het Witte Huis aan NBC News.
Historie van de diplomatieke besprekingen
Witkoff leidde de onderhandelingen tussen Oekraïne, Rusland en de Verenigde Staten sinds het aantreden van president Donald Trump in januari. Ondanks meerdere topoverleggen tussen de Verenigde Staten en de strijdende partijen, zijn er nog geen definitieve resultaten geboekt. De kern van de problemen ligt in dispuut over de inhoud van een mogelijk vredesplan.
President Trump dringt erop aan dat een akkoord vóór Kerstmis wordt bereikt, maar duidelijk is dat zijn geduld opraakt. Tegelijkertijd focussen Europese leiders zich op de ondersteuning van Oekraïne, vooral met betrekking tot veiligheidsgaranties en financiële hulp. Tegelijkertijd blijven sommige traditionele Amerikaanse bondgenoten in Europa moeite houden met het balanceren van de druk vanuit Washington en hun eigen terughoudendheid ten aanzien van Russische eisen.
Standpunten van Oekraïne en Rusland over het vredesproces
Zelenskyy meldde woensdag dat Oekraïne een plan met twintig punten heeft ingediend bij de Verenigde Staten, als tegengeluid tegen een door de VS ondersteund plan met 28 punten, waarvan de oorspronkelijke versie als te gunstig voor Moskou werd beschouwd. Oekraïne heeft voorstellen ingediend over veiligheidsgaranties en de wederopbouw van door oorlog getroffen steden.
Een hoofdkwestie in de onderhandelingen is het territoorverlies. Russische president Vladimir Poetin herhaalde vorige week dat Moskou zijn doel blijft om Oost-Oekraïne “tot de laatste man” te controleren, tenzij zijn onwrikbare eisen worden ingewilligd. Zelenskyy uitte dat er nog geen overeenstemming bestaat over het landgeschil, en dat Oekraïners tijdens een referendum over territoriale concessies zouden moeten stemmen.
Huidige situatie in Oekraïne
Ondertussen blijft Rusland het land bombarderen. Op zaterdag ondervond de havenstad Odesa en de omliggende regio een grote stroomuitval na een grootschalige Russische aanval in de nacht, gericht op het elektriciteitsnet van het hele land.
Europees beleid en financiële sancties
Het bezoek van Witkoff vindt plaats op het moment dat de Europese Unie afgelopen vrijdag heeft besloten om Russische tegoeden ter waarde van 210 miljard euro (ongeveer 246 miljard dollar) voor onbepaalde tijd stil te leggen. Deze maatregelen maken onderdeel uit van het overwegen van het inzetten van deze fondsen ter financiering van de oorlogsinspanningen van Oekraïne.
De onbepaalde bevriezing is bedoeld om België te overtuigen, waar een aanzienlijk deel van deze gelden wordt aangehouden bij Euroclear, om een plan te accepteren. Dit plan beoogt een groot deel van de tegoeden aan Oekraïne uit te lenen voor het financieren van militaire en civiele budgetten in 2026 en 2027.
België heeft het voorstel afgewezen uit bezorgdheid over potentiële juridische repercussies van Rusland, dat de bevriezing beschouwt als diefstal. Het akkoord bevat echter garanties dat België niet alleen de kosten hoeft te dragen indien Rusland succesvol een rechtszaak aanspant.
Territoriale vraagstukken en toekomstige regelingen
Zelenskyy stelde donderdag dat onderhandelingsteams zich bezighouden met de vraag van territoriale eigendom, waaronder de toekomst van de Oekraïense regio Donetsk en de door Rusland bezette kernenergiecentrale Zaporizhzhia, één van de tien grootste ter wereld. Tijdens een debat met journalisten in Kyiv op vrijdag, vertelde Zelenskyy dat de Verenigde Staten een compromisvoorstel doen om een “vrije economische zone” te creëren in de delen van Oost-Oekraïne die onder Oekraïne vallen, inclusief het gebied dat Rusland heeft geëiste.
De Amerikaanse voorstellen omvatten het omzetten van Donbas in een “vrije economische zone”. Dit zou betekenen dat Oekraïense troepen zich terugtrekken uit Donbas, terwijl Rusland verstek laat gaan in de delen die het momenteel bezet. Volgens Zelenskyy zien Rusland dit als een “gedemilitariseerde zone”, waarbij het nog niet duidelijk is wie de controle over het gebied zal krijgen.
Reacties vanuit de NAVO
De Nederlandse NAVO-secretaris-generaal, Mark Rutte, waarschuwde donderdag dat de alliantie zichzelf moet voorbereiden op meer defensie-inspanningen. Hij waarschuwde dat Rusland mogelijk de volgende doelwit wordt en dat het conflict mogelijk vergelijkbaar is met de oorlogen die de grootouders en overgrootouders hebben meegemaakt.
