De grens tussen kunst en grap is in 2025 dunner dan ooit. Een levende banaan, simpelweg met grijs ducttape op een muur geplakt, bracht bij Sotheby’s in New York maar liefst $6,2 miljoen op. Het werk, “Comedian” van de Italiaanse kunstenaar Maurizio Cattelan — het gesprek van de dag op menig Brabants terras als je het mij vraagt — laat zien dat moderne kunst ons steeds opnieuw weet te verrassen.
Wat is er zo bijzonder aan een banaan op de muur?
Op het eerste gezicht lijkt het absurd: een crypto-ondernemer koopt een banaan (jawel, eentje van de supermarkt) en betaalt miljoenen voor het idee. Maar dat is precies waar het om draait. Bij kunst draait het om meer dan het materiaal — het draait om het idee, de verwondering, en soms gewoon om het lef om iets simpels groot te maken.
- Kunstwerk: Echte banaan + ducttape
- Veilingsprijs: $6,2 miljoen
- Auteur: Maurizio Cattelan
Zelf geprobeerd: kunst voor een fractie van de prijs
Natuurlijk konden wij het niet laten om het na te maken. Voor €0,80 scoor je bij de Albert Heijn een banaan en stevige tape haal je bij Action voor net geen €4,50. In nog geen minuut hangt er een “Comedian” aan onze muur — bijna niet van het origineel te onderscheiden. Geen certificaat van echtheid, dat dan weer niet. Maar wel een goed verhaal voor bij de koffie — of een ZoMerborrel.
Waarom zoveel geld voor een grap?
Volgens kunstadviseur Ralph DeLuca is het werk zijn prijs misschien zelfs waard. Het is namelijk net zoveel een idee als tastbare kunst. “Sommigen noemen het de Duchamp’s ‘Fountain’ van deze eeuw,” wijst hij op het urinoir dat in 1999 ook een recordbedrag haalde.
Uiteindelijk — wie bepaalt eigenlijk wat overgewaardeerd is?
“Comedian” heeft de kunstwereld opgeschud
Toen dit werk in 2019 op Art Basel in Miami werd onthuld, liet het mensen opnieuw nadenken: wat ís nou eigenlijk kunst? Sotheby’s vatte het goed samen: “Dit werk heeft wereldwijd mensen uitgedaagd hun definitie en waardering van kunst te heroverwegen.”
“Comedian” zorgde voor krantenkoppen over de hele wereld. Niet lang na de première werd de banaan trouwens door een performancekunstenaar opgegeten — een statement op zich, onder het motto “Hungry Artist”. De banaan werd dezelfde dag nog verwisseld. In de kunstwereld hangt dat geintje intussen als een legende aan de wand.
De diepere laag: bananen als symbool
Cattelan koos niet per toeval voor een banaan. Chloé Cooper Jones van Columbia University benadrukt: bananen zijn iconisch voor mondiale handel, imperialisme en uitbuiting. Dus ja, zelfs achter die banaan op een stuk ducttape zit een serieuze boodschap. Het dwingt ons stil te staan bij ons eigen gemak en onze rol in globale handelsketens — of je dat nu leuk vindt of niet.
Een van de grootste provocateurs van deze tijd
Maurizio Cattelan is sowieso geen onbekende in de internationale kunstscene. In 2016 haalde hij de voorpagina’s met een gouden toilet (“America”) dat werkelijk functioneerde. Zoals David Galperin van Sotheby’s zegt: “Zelfs Monet’s waterlelies — waar deze week nog €60 miljoen voor werd geboden — werden oorspronkelijk niet serieus genomen. Kunst die geen discussie oproept, bestaat niet.”
Wat moeten we hier nou mee?
Of u deze banaan nu ziet als onzin, geniale conceptuele kunst, of gewoon een goede conversation starter voor de volgende borrel — het werk is niet meer uit het straatbeeld weg te denken. Wie weet hangt er volgend jaar een versie aan een muur in Utrecht, Eindhoven of Alkmaar.
Misschien toch wel een leuk projectje voor het weekend. Vergeet alleen niet: een banaan blijft maximaal twee dagen mooi. Dus snel een foto maken, voordat iemand van huis het opeet…
