Huidige stand van de vredesakkoorden
Op het moment bevinden minstens twee van de verschillende akkoorden die door de Amerikaanse president Donald Trump werden gepresenteerd als bewijs van zijn onderhandelingsvaardigheden, zich in een kritieke fase waarin ze mogelijk kunnen instorten. Kort na de ondertekening van een overeenkomst in Washington tussen Congo en Rwanda, bedoeld om de strijd in Oost-Congo te beëindigen, en minder dan twee maanden na het getuigen van de ondertekening van een staakt-het-vuren tussen Cambodja en Thailand in Maleisië, is de situatie in beide gevallen geëscaleerd.
Internationale reactie en toenemende conflicten
De recente ontwikkelingen hebben wereldwijd zorgen gewekt, wat dinsdag leidde tot dringende oproepen van betrokken landen en de Amerikaanse staatssecretaris Marco Rubio om de toegenomen geweldsuitbarstingen te stoppen. De betrokken partijen werden aangespoord hun afspraken na te komen die Trump prijzig prees als de basis voor zijn imago als de ‘president van de vrede’.
Amerikaanse optimisme en diplomatieke initiatieven
Trump uitte op dinsdagavond het vertrouwen dat hij opnieuw een einde kon maken aan de gevechten tussen Cambodja en Thailand. Tijdens een rally in Pennsylvania verklaarde hij: “Morgen zal ik waarschijnlijk bellen. Wie anders zou kunnen zeggen: ‘Ik ga een telefoongesprek voeren en een oorlog tussen twee zeer machtige landen stoppen, Thailand en Cambodja?’”
De situatie in de regio’s en overeengekomen akkoorden
Een gezamenlijke verklaring van de Internationale Contactgroep voor de Grote Meren uitte „diepgaande bezorgdheid” over de situatie in de regio South Kivu in Congo, waar recent geweld is uitgebroken dat wordt toegeschreven aan de Rwandese M23-milisiegroep. De groep riep op tot onmiddellijke stopzetting van de offensieve operaties door zowel de M23 als het Rwandese defensieapparaat in Oost-Congo, met name in South Kivu, en eiste dat het Rwandese leger zich terugtrekt en dat M23 terugkeert naar haar posities, zoals vastgelegd in meerdere akkoorden die de ondertekening van een overeenkomst in Washington op donderdagochtend inluidden.
Het belang van de politieke overeenkomsten
De Verenigde Staten omschreven de overeenkomst als „history” en werden geloodst door Trump, die sprak van een “grote dag voor Afrika en de wereld”. Hij voegde eraan toe: “Vandaag slagen we waar anderen hebben gefaald.”
De contactgroep voor de Grote Meren, bestaande uit België, Groot-Brittannië, Denemarken, Frankrijk, Duitsland, Nederland, Zweden, Zwitserland, de Verenigde Staten en de Europese Unie, drong aan op het nakomen van de afspraken onder het onlangs ondertekende akkoord en op onmiddellijke de-escalatie van de situatie.
Engagementen van de VS en de situatie in Oost-Congo
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, dat de Democratische Republiek Congo (DRC) vertegenwoordigt, verklaarde dat de VS zeer bezorgd zijn over het voortdurende geweld dat leidt tot ontheemding en het lijden van vele families in Oost-Congo. Volgens het ministerie zet de Amerikaanse regering haar diplomatieke inspanningen voort om volledige uitvoering van de overeenkomsten te verzekeren en de stabiliteit te herstellen.
De situatie tussen Cambodja en Thailand
In een aparte verklaring uitte Rubio bezorgdheid over een toename in gevechten tussen Cambodja en Thailand langs hun betwiste grens, slechts een maand nadat beide landen een akkoord ondertekenden in Maleisië dat door Trump werd aangezet. Rubio drong aan op directe beëindiging van de gevechten, bescherming van burgers en terugkeer naar de vermindering van spanningen conform de Akkoorden van Kuala Lumpur van 26 oktober.
De deal tussen Cambodja en Thailand lijkt wekenlang te wankelen. De situatie verslechterde na een incident in het weekend waarbij twee Thaise soldaten gewond raakten, waarna vijf dagen intensieve gevechten hebben geleid tot tientallen dodelijken aan beide zijden en de evacuatie van meer dan 100.000 burgers.
De bredere context van Trump’s vredesinitiatieven
Trump heeft herhaaldelijk zeven of acht overeenkomsten aangevoerd als bewijs van zijn succes om conflicten te beëindigen. Een van de overige lopende pogingen betreft een internationaal gesteund plan om de oorlog tussen Israël en Hamas in Gaza te beëindigen, dat nog niet afgerond is en in onzekerheid verkeert terwijl sporadische gevechten doorgaan en een belangrijke tweede fase nog in ontwikkeling is.
Zijn poging om het conflict tussen Rusland en Oekraïne te stoppen is voorlopig niet succesvol gebleken. Trump houdt zich ook bezig met andere onderhandelingen, zoals die tussen India en Pakistan, Armenië en Azerbeidzjan, Israël en Iran, Kosovo en Servië, evenals Egypte en Ethiopië.
