De situatie aan het oostfront en de reactie van soldaten
Vanuit zijn positie aan de oostelijke linies lijkt het oorspronkelijke vredesplan, gesteund door president Donald Trump, meer op een voorstel voor de overgave van Volodymyr Rzhavskyi. “Het is geen plan, het is echte capitulatie. Hier is niets om over te discussiëren,” aldus Rzhavskyi, een senior sergeant die nabij Pokrovsk opereert, een bevoorradingscentrum dat al achttien maanden onder intense druk staat van Russische troepen.
Hoewel Oekraïense functionarissen juist probeerden wijzigingen door te voeren in het achtentwintig punten tellende plan dat vorige week naar voren kwam, spraken soldaten uit het land dat zwaar wordt verdedigd hun frustratie uit over het idee dat Moskou de harde eisen zou krijgen. Tegelijkertijd hopen ze dat ze binnenkort weer kunnen terugkeren naar hun gewone leven.
Rekening houden met de belangen van de soldaten
Rzhavskyi, 44 jaar en afkomstig uit de oostelijke industriegebieden die hij nu probeert te beschermen tegen de aanval van Rusland, is fel gekant tegen het opgeven van delen van de Donetsk regio. Onder het oorspronkelijke voorstel zou hij zijn wapens neerleggen en zou de regio Donbas, inclusief het fel bevochten Donetsk en het door Rusland gecontroleerde Luhansk, feitelijk als Russisch erkend worden. “Voor mij is dat een pijnlijk punt, omdat alles in mijn vaderland gebeurt,” zei hij telefonisch.
Vóór de oorlog was hij ondernemer, maar vier jaar aan het front sinds de invasie door het Kremlin hebben zijn gezondheid geschaad. Als er vrede zou komen, zou hij zich richten op herstel en op zijn twee zoons, van vijf en veertien jaar oud. Maar hij wil eerst duidelijkheid krijgen van het militaire leiderschap over waarom het Oekraïense leger posities zou moeten verlaten die het nog steeds bezet, inclusief in zijn geboorteplaats Donetsk.
“Als dat zonder uitleg gebeurt, zal het niet worden uitgevoerd,” aldus Rzhavskyi. “Het zit niet in de hand van de leiders in de loopgraven, maar in die van onze jongens. Zij hebben het recht om te beslissen,” voegde hij eraan toe.
Strategische overwegingen en militair inzicht
Terwijl de onderhandelingen voortduren, wordt Kiev in verschillende richtingen onder druk gezet. Russische troepen infiltreren en maken gebruik van drones om logistieke routes af te snijden, aldus Mykola Bielieskov, een militair analyst en onderzoeker aan het Nationaal Instituut voor Strategische Studies. Ondanks deze moeilijkheden, zijn de lijnen van verdediging niet instabiel, ondanks alarmerende waarschuwingen uit de Verenigde Staten, stelt hij.
Bielieskov betwijfelt de logica achter haastige concessies door Oekraïne, voordat het meer terrein verliest. Volgens hem kan de kosten voor Rusland om dat land te veroveren, de situatie juist stabiliseren. “Het is veel problematischer als we eenzijdige concessies doen en uit de Donetsk regio verdwijnen, terwijl Rusland nog steeds potentiële dreiging vormt en naburige regio’s kan bedreigen,” legde hij uit.
De positie van soldaten in het zuiden en de implicaties van een vrede
In een andere regio, in het zuiden, zegt Oleksandr, een onderofficier bij de speciale eenheden, dat hij en zijn collega’s de ontwikkelingen rondom het vredesplan nauwlettend volgen. De situatie waar hij gestationeerd is, is minder ernstig dan in het oosten. Volgens hem zijn de Russen zo wanhopig om de Donbas te veroveren, dat ze hun troepen uit het zuiden wegleiden om zich daarop te richten.
Oleksandr, die niet zijn achternaam wilde noemen vanwege zijn dienst, vertelde via WhatsApp-berichten dat hij veel van de kernpunten van het plan afwijst. “Niemand zal toegeven op de omvang van het leger, omdat dat onze veiligheidsgarantie is,” zei hij. “Niemand zal toegeven op de territoria, omdat dat ons land is en wij hier staan.”
Bielieskov benadrukt dat er binnen Oekraïne brede consensus is dat concessies van land dat Rusland niet controleert, niet acceptabel zijn. Het soldaten vragen “die hun leven riskeren en kamergenoten verloren hebben om de Russische aanval af te remmen,” om posities te verlaten die ze nog bezitten in Donetsk, zal waarschijnlijk niet in goede aarde vallen. “Ik kan niet voorspellen hoe mensen zich zullen gedragen als er een bevel komt om te vertrekken, maar het zal zeker niet positief worden ontvangen.”
Oleksandr vindt dat Oekraïne niet gehaast moet worden met een vredesakkoord dat neerkomt op overgave. Hij werkte in een klein cocktails bar in het centrum van Kiev voordat hij in 2022 vrijwillig het leger inging, maar zegt niet meteen aan een vredelievend leven te denken. “Als we hen nu niet stoppen, zullen onze kinderen dit moeten doen, en dat kunnen we niet laten gebeuren.”
Ervaringen uit het zuiden en de perspectieven van veteranen
Junior onderofficier Oleh Zontov heeft de oorlog tweemaal meegemaakt. Hij vocht in het oosten tegen door Moskou gesteunde separatisten in 2014 en sinds 2022 tegen de volledige invasie van het Kremlin. Voor Zontov, 58 jaar, is de aanwezigheid van een ‘enigszins’ werkend vredesplan positief nieuws.
Hij, die eerder dienstdeed in een parachutisten-eenheid in Donetsk en nu een meer civiele rol vervult, zegt dat hij graag wil terugkeren naar zijn baan als hoofd communicatie bij een investeringsbedrijf in Kiev, zodra er vrede is. Volgens hem is het moeilijk om de voorstellen te beoordelen, omdat de doelen voor een overwinning verschuiven afhankelijk van de situatie op het slagveld — van overlevingsstrategie tot terugwinning van alle territoria.
“Vandaag zou overwinning betekenen dat we de vijand stoppen waar hij nu is en hem vasthouden in deze posities,” aldus Zontov. De officiële Oekraïense en internationale standpunten ondersteunen een staakt-het-vuren op de huidige frontlijnen.
Het opgeven van territoria zoals Donetsk wordt beschouwd als “een zeer controversiële beslissing” die binnen het leger veel weerstand zou oproepen, aldus Zontov.
De militaire situatie en de twijfels over de strijd
Over drones en de inzet van troepen in de centrale regio Dnipropetrovsk, zegt Dmytro Melnyk dat de Russische vooruitgang moeilijk te counteren is, vanwege de superioriteit in aantallen en munitie. In WhatsApp-berichten meldt hij dat zijn uitrusting technisch inferieur is. “De Russen zijn niet beter in de strijd dan wij, er zijn gewoon te weinig van ons,” zegt Melnyk, 46 jaar.
Oekraïne kampt met problemen om voldoende soldaten te werven en wordt geconfronteerd met een toenemend aantal deserties. Dit is reden voor sommige analisten om te denken dat het land een deal zou moeten overwegen, zelfs een onaangename.
In zijn diepste gedachten koestert Melnyk de hoop op vrede na jaren van strijd. “Het wordt elke dag enger,” zegt hij. Melnyk, een professionele paralympisch atleet die afgelopen zomer in Parijs meedeed, droomt ervan om terug te keren naar zijn vrouw Tetiana en hun twee dochters in Dnipro, waar hij mogelijk weer coach wordt of leraar.
“Aan het begin van de oorlog dachten we: ‘Go, go, go’, maar dat is niet meer zo. Natuurlijk zal ik niet stoppen voordat de oorlog voorbij is, maar mijn ziel is verscheurd,” aldus Melnyk, daarbij benadrukkend dat het vredesvoorstel voor zijn land onaanvaardbaar is als capitulatie.
“Ik zal het niet verbergen. Ik ben constant bang om te sterven,” voegde hij eraan toe.
Daryna Mayer uit Kiev en Yuliya Talmazan uit Londen schreven dit artikel.
