Ontslag van de minister en het lopende onderzoek
Op woensdag werd de Oekraïense minister van Justitie tijdelijk geschorst, terwijl er een onderzoek liep naar een corruptieschandaal dat vermoedelijk verbonden is met een omvangrijke omkopingspraktijk in de energiesector van het land. Dit schandaal heeft niet alleen geleid tot publieke verontwaardiging, maar raakt ook de kern van de leiderschapsgroep in de oorlogsituatie van Oekraïne.
De minister, German Galushchenko, werd een dag nadat anti-corruptieautoriteiten een netwerk onthulden dat vermoedelijk betrokken is bij een nauwe medewerker van president Volodymyr Zelenskyy en een voormalig vice-premier met de bijnaam “Che Guevara”.
Politieke en juridische implicaties
Het onderzoek bedreigt het bestaan van een openbaar conflict rondom de problematiek van corruptie in Oekraïne, een land dat zich inzet om Westerse steun te behouden in zijn strijd tegen Rusland. Rusland heeft een reeks aanvallen uitgevoerd die de energiestructuur van Oekraïne zwaar hebben beschadigd.
President Zelenskyy verklaarde op Telegram dat degenen die bij het schandaal betrokken zijn “niet in hun functies kunnen blijven”. Hij voegde toe: “Dit betreft vooral het vertrouwen. Indien er beschuldigingen zijn, moeten die worden beantwoord.”
Arrestaties en beschuldigingen
Volgens een verklaring van het Oekraïense Nationaal anti-corruptiebureau (NABU) en het gespecialiseerde Openbaar Ministerie voor anti-corruptie (SAPO), zijn vijf personen aangehouden, terwijl zeven anderen onder verdenking stonden.
De criminele organisatie zou bestaan uit huidige en voormalige ambtenaren, evenals zakenlieden, die via het staatsenergiebedrijf Energoatom voordelen ontvingen en geld witwasten. Een van de verdachten is Timur Mindich, een zakenman met banden met Zelenskyy.
Rol van betrokkenen en bedrijfstak
Volgens SAPO-procesadvocaat Serhiy Savytskyi wordt de criminele activiteit van Mindich toegeschreven aan zijn invloed op Galushchenko, die tot juli energie-secretaris was en nu minister van justitie. Mindich is mede-eigenaar van het televisieproductiebedrijf Kvartal 95, dat door Zelenskyy werd opgericht toen hij nog acteur en komiek was. Het bedrijf distantieert zich van de beschuldigingen en benadrukt dat Mindich niet betrokken is bij de activiteiten of besluitvormingen.
Galushchenko, die niet is aangehouden, heeft verklaard dat hij instemde met zijn schorsing “voor de duur van het onderzoek”. Hij noemde het een “civilized en passende scenario” en voegde toe dat hij zichzelf rechtvaardigen zal via juridische stappen.
De aard van de corruptie en de praktijken
Het onderzoek onthult dat de organisatie in de energiesector via dreiging met het verlies van contractstatussen de contractors onder druk heeft gezet om illegale commissies van 10% tot 15% te betalen. Daarbij zouden connecties binnen het ministerie en het staatsbedrijf gebruikt zijn om controle te houden over personeelskeuzes, inkoopprocedures en geldstromen.
Politieke reactie en bredere context
President Zelenskyy benadrukte dat er “convicties moeten komen” voor iedereen die schuldig wordt bevonden aan corruptie en dat overheid en anti-corruptie-instanties nauw moeten samenwerken. In de zomer uitte hij internationale kritiek en werd er op de straat protest gevoerd naar aanleiding van invallen bij anti-corruptiebestrijders en een wetsvoorstel dat de bevoegdheden van anti-corruptie-organisaties wilde beperken, maar dat later werd ingetrokken.
Energoatom stelde dinsdag dat het schandaal geen invloed heeft gehad op de financiële gezondheid of operationele veiligheid van het bedrijf. “Energoatom is de ruggengraat van Oekraïens energiesysteem; samen met partners zorgen wij voor betrouwbare werking van kerncentrales en de ononderbroken elektriciteitsvoorziening voor Oekraïne,” aldus een verklaring.
De voortgang en uitdagingen in de strijd tegen corruptie
Ondanks dat Oekraïne in toenemende mate stappen zet in de strijd tegen corruptie, vooral sinds Zelenskyy in 2019 de strijd tot prioriteit maakte, blijft het probleem op hoog niveau bestaan. Een recent rapport van de Europese Commissie prijst de inspanningen tijdens de oorlog, maar waarschuwt dat de beperkte vooruitgang het lidmaatschapsproces van Oekraïne naar de Europese Unie in gevaar kan brengen.
Daarnaast vreest de Commissie dat het toenemende overheidsdruk op anti-corruptie-organisaties het vertrouwen in de voortdurende hervormingen ondermijnt, en dringt het erop aan dat Oekraïne verdere achteruitgang moet voorkomen in haar hervormingsproces.
Invloed van de scandal op de energievoorziening en nationale veiligheid
Het corruptieschandaal raakt Oekraïne op een moment dat haar energiesysteem onder constante bedreiging staat door gerichte aanvallen van Rusland, waaronder drones die uit Rusland opereren en proberen het land winterklaar te maken door het uit te schakelen in koude en duisternis.
Een recente uitbarsting van Russische drones, vooral Shaheds van Iraanse makelij, richtte zich op Zelenskys land en kostte minstens één persoon het leven in de regio Zaporizhzhia en een ander in Dnipropetrovsk.
Oekraïne antwoordt met eigen aanvallen op Russische energie-infrastructuur, die van groot belang zijn voor de oorlogseconomie van Moskou.
Slot
De situatie onderstreept de complexe relatie tussen politieke integriteit en het vermogen van Oekraïne om zijn militaire en energiesystemen te beschermen, terwijl het tegelijkertijd probeert te voldoen aan de eisen van internationale partners voor hervormingen en betrouwbare bestuurssystemen.
