Meer dan ooit zijn we op zoek naar nieuwe manieren om bacteriële infecties te bestrijden — en misschien ligt het antwoord gewoon op ons bord bij de viskraam op de Dappermarkt. Australische onderzoekers hebben een baanbrekend eiwit ontdekt in het bloed van Sydney rock-oesters, dat niet alleen bacteriën doodt, maar ook het effect van reguliere antibiotica flink versterkt.
dit inzicht zou wel eens de sleutel kunnen zijn om de groeiende dreiging van antibioticaresistentie onder controle te krijgen. Experts spreken zelfs over een gezondheidscrisis waar we allemaal — jong en oud — direct mee te maken kunnen krijgen.
Superbacteriën rukken op: waarom je dit niet kunt negeren
Antibioticaresistentie ontstaat wanneer bacteriën — door jarenlang overmatig en soms ondoordacht gebruik van antibiotica — sterker worden dan de middelen die ze eigenlijk zouden moeten doden. ‘Superbacteriën’ noemen we ze, en ze maken wereldwijd steeds meer slachtoffers: sinds 1990 sterven er jaarlijks meer dan 1 miljoen mensen aan infecties die niet meer te behandelen zijn.
Het vooruitzicht? Niet bepaald rooskleurig. Volgens een studie uit 2024 zouden resistente infecties tegen 2050 naar schatting ruim 39 miljoen doden per jaar kunnen veroorzaken. Dat zijn drie mensen per minuut — cijfers die zelfs in het nuchtere Nederland zorgen baren.
Onderzoekers van Southern Cross University denken dat de bescheiden Sydney rock-oester een rol kan spelen in het keren van dit tij.
Natuur als inspiratie: oesters blijken geheime troef
Nieuwe medicijnen ontwikkelen? Vaak kijken wetenschappers juist naar de natuur — van schimmels tot insecten en weekdieren zoals oesters. Meer dan 90% van onze huidige antibiotica komen direct of indirect uit natuurlijke bronnen.
“Oesters zuiveren de hele dag enorme hoeveelheden water en komen daardoor continu in contact met bacteriën,” legt Kirsten Benkendorff uit, interdisciplinaire marien wetenschapper aan Southern Cross. “Juist daarom zijn ze zo’n interessante bron voor nieuwe antibiotica.” En eerlijk gezegd, wie had dat verwacht bij een Zeeuwse oester?
Eerder ontdekte het onderzoeksteam een uniek eiwit in het hemolymfe van de oester — zeg maar: het oesterbloed — dat bacteriën als Streptococcus pneumoniae (longontsteking) en Streptococcus pyogenes (keelontsteking) effectief afremt.
Hoe werkt het precies? Veel bacteriën bouwen een beschermend laagje — een biofilm — waarin ze veilig zijn voor antibiotica én ons afweersysteem. Het oester-eiwit bleek echter de vorming van zo’n laag te voorkomen én bestaande biofilms te doorbreken, waardoor antibiotica ineens weer hun werk konden doen.
In laboratoriumtesten werd antibiotica tot wel 32 keer zo effectief tegen gevaarlijke luchtwegpathogenen. Opvallend waren vooral de resultaten bij Staphylococcus aureus (bekend van resistente wond- en bloedbaaninfecties) en Pseudomonas aeruginosa, die vooral een risico vormt voor mensen met taaislijmziekte.
Belangrijk detail: het oesterbloed-eiwit bleek niet giftig voor gezonde menselijke cellen. De onderzoekers zijn voorzichtig optimistisch — meer dier- en mensstudies zijn nodig — maar de mogelijkheden zijn veelbelovend voor nieuwe, natuurlijke behandelingen tegen bacteriële infecties.
“Tot het zover is, kan een portie oesters op z’n tijd sowieso geen kwaad,” voegt Benkendorff toe. “Ze zitten vol zink — goed voor je immuunsysteem — en bevatten gezonde vetzuren en vitamines die je weerstand een boost geven.” Ach, een goede reden om nog eens een oestertje te bestellen bij je favoriete viswinkel aan de Noordzee.
Oesters, en hun schelpen trouwens ook, worden trouwens al eeuwen gebruikt in traditionele geneeswijzen. Van ontstekingen tot slaapproblemen of hoge bloeddruk — men grijpt er graag naar. Wetenschappelijk bewijs voor extra ‘lustopwekkende’ werking ontbreekt vooralsnog, maar de reputatie blijft hardnekkig hangen.
