De wetenschappelijke wereld staat op scherp na het baanbrekende onderzoek van Harvard. Wat als het leven op aarde niet werd gestart door een meteoriet, maar gewoon – door een flinke blikseminslag?
Volgens de nieuwe studie van Harvard creëerden bliksemschichten miljarden jaren geleden precies de juiste chemische omstandigheden om de eerste bouwstenen van leven te vormen. En dat is bepaald geen kleine ontdekking.
“De oorsprong van leven is een van de grootste openstaande raadsels binnen de chemie,” stelt professor George M. Whitesides. En inderdaad: hoe konden de essentiële moleculen die we overal tegenkomen – ons DNA, eiwitten, en metabolieten – ooit spontaan uit zichzelf ontstaan?
Waardoor kwam leven op gang?
Decennialang domineerde het idee dat een meteoriet cruciale elementen naar de prille aarde bracht. Toch klinken steeds meer stemmen die geloven dat bliksem, die vaak samen gaat met typisch Nederlands noodweer, een belangrijker rol speelde dan gedacht.
Het Harvard-team bouwt voort op eerdere theorieën waarin water, elektrolyten en veelvoorkomende gassen samenkomen en zo de eerste biomoleculen vormen. Nieuw is de rol van bliksem als bron van koolstof- en stikstofgassen. Met elke schicht – soms duizenden per dag, zelfs nu op plekken als de Veluwe – ontstaan stoffen die biomoleculaire structuren laten overleven.
Een experiment met plasma en oer-aardse omstandigheden
Om hun hypothese te testen, bootsen de onderzoekers het verleden na, inclusief de onherbergzame oersfeer. Ze gebruiken plasma, het vaak vergeten ‘vierde’ aggregatietoestand van materie.
- Simulaties van “cloud to ground”-bliksem zorgen voor enorme energiepieken
- Hierdoor worden bijvoorbeeld koolstofdioxide (CO₂) en stikstof omgezet in benzines als koolmonoxide en mierenzuur, en nitraten, nitrieten en ammoniumionen
- Dat zijn precies de verbindingen die later, als legoblokken, het fundament vormen van complex leven
Meer dan verleden: ook voor buitenaards leven relevant
Wat deze ontdekking extra spannend maakt, is de toepassing ver buiten onze planeet. “Bliksem is waargenomen op Jupiter en Saturnus,” legt eerste auteur Haihui Joy Jiang uit. Op andere plekken in het universum – of zelfs op Venus, waar het KNMI ooit metingen deed – kunnen zich vergelijkbare reacties afspelen.
Met hun opstelling kan het Harvard-team nu diverse planetaire omstandigheden nabootsen, inclusief de stormachtige luchten ver buiten de Aarde. Fascinerend voor iedereen die droomt van bewijs voor leven elders in het heelal.
Praktische impact: duurzame chemie dankzij bliksemschichten
Het blijft niet bij speculeren over het verleden of kijken naar de sterren. Jiang benadrukt dat plasma-onderzoek ook tot concreet duurzame chemie kan leiden. Denk aan de productie van kunstmest – misschien straks niet meer uit gas, maar opgewekt door plasmatechnologie, recht uit de natuur.
Slimmer en groener produceren, met als inspiratie niet minder dan het natuurgeweld van moeder aarde zelf. Soms liggen nieuwe oplossingen verscholen in een ouderwets onweer boven de polder.
