Het klinkt haast futuristisch: de maan krijgt zijn eigen tijdzone. Maar nu NASA in 2025 druk bezig is met de terugkeer van astronauten naar het maanoppervlak — voor het eerst sinds de jaren 70 — wordt zo’n maantijd ineens verrassend praktisch. Astronomen en techneuten in Nederland kijken er met groeiende interesse naar.
Waarom werkt onze aardse tijd niet op de maan?
Zou mooi zijn, als je gewoon een horloge van Hema mee kon nemen naar de maan en klaar. Maar helaas — de zwaartekracht en de omstandigheden daar zorgen ervoor dat zelfs de beste atoomklokken op aarde op de maan een tikkie uit de pas gaan lopen. Volgens het Amerikaanse NIST (National Institute of Standards and Technology) lopen aarde-klokken op de maan tot wel 56 microseconden per dag sneller. Dat lijkt weinig, tot je beseft dat missies als Artemis straks vol zitten met apparatuur die allemaal synchroon moet lopen.
- Navigatie- en communicatiesystemen hangen af van tijdsverschillen in tienden van nanoseconden
- Denk aan de precisie van je OV-chipkaart, maar dan op een paar honderdduizend kilometer afstand
Wie in 2025 serieus plant om langer op de maan rond te dwalen — of je nou astronaut bent of de eerste Nederlandse ‘ruimtetoerist’ — wil betrouwbare en exacte tijd.
De oplossing: Lunar Coordinate Time
De internationale ruimtevaartgemeenschap is nu hard bezig met de opzet van een nieuw maantijd-systeem, officieel ondersteund door de Internationale Astronomische Unie. Dat krijgt de naam Lunar Coordinate Time (LCT): vergelijk het met onze ‘UTC’, maar dan op maat voor de zwaartekracht, rotatie en baan van de maan.
Op aarde wordt UTC bepaald door een wereldwijd netwerk van atoomklokken, allemaal ultra-nauwkeurig afgestemd. Voor LCT wordt zoiets straks op de maan gerealiseerd. Handig, want dat betekent dat alle systemen en mensen op de maan letterlijk dezelfde seconde leven — niemand loopt meer ‘uit de pas’ zoals je TomTom in Frankrijk na een software-update.
Navigeren en communiceren: GPS, maar dan op de maan
NIST-onderzoeker Neil Ashby onderstreept het belang: zo’n onafhankelijke tijdzone wordt cruciaal voor dingen als “maanse GPS”. Kun je voorstellen — straks land je ergens bij de zuidpool van de maan, niet bij het Sea of Tranquility, maar ja, je wilt weten precies waar en wanneer je bent. Dankzij LCT kun je navigeren, experimenteren en communiceren zonder vertragingen of fouten.
- LCT is straks de basis voor toekomstig maantoerisme en mijnbouw
- De technologie kan zelfs werken voor Mars-missies
Einstein zag het al aankomen
Het klinkt misschien als sciencefiction, maar het is gewoon pure natuurkunde. Volgens Einsteins relativiteitstheorie tikt de tijd onder verschillende zwaartekrachtcondities anders. De maan draait om de aarde, de aarde draait om de zon — kortom, tijd is flexibeler dan we denken.
Wordt het één tijdzone of een maanklok per regio?
Daar zijn de sterrenkundigen het nog niet over uit. Misschien één standaard tijd? Of maakt straks iedere maanstad zijn eigen lokale variant? Het lijkt erop dat we eerst starten met één universele maantijd — maar zodra er meerdere basissen komen (wie weet ooit bij Tycho of Clavius), kan er best zo’n ouderwets ‘tijdzones op aarde’-spel opduiken. Tot die tijd is LCT voorlopig hét maantijd-antwoord.
Dit hele verhaal roept leuke vragen op voor de toekomst. wat als straks iemand op Terschelling een webcamverbinding heeft met een vriend(in) op een maanbasis? Gaan we dan straks “lunar time” naast onze digitale wekkers programmeren?
Eén ding is zeker: 2025 wordt het jaar waarin “hoe laat is het op de maan?” niet langer een flauwe grap is — maar gewoon een reëel gespreksthema. Sla deze info dus op voor je volgende pubquiz of buurtbarbecue. Sterker nog: deel het eens met die ene collega die altijd vijf minuten te laat is…
