De afgelopen negen maanden zijn voor de Marubo-stam in het Amazonegebied ronduit turbulent geweest. Dankzij Starlink, het satelliet-internet van Elon Musk, zijn ze verbonden met de rest van de wereld — maar dat bleek een tweesnijdend zwaard. Wat in eerste instantie een bron van vooruitgang leek, zorgde al snel voor discussies, zorgen en plotselinge veranderingen in het dagelijks leven.
Een nieuw tijdperk dankzij Starlink — met onverwachte effecten
Toen de eerste Starlink-schotel aan de oever van de Ituí-rivier geplaatst werd, was het enthousiasme groot. Ineens konden de bijna 2.000 Marubo met één druk op de knop hulp inroepen in noodgevallen, zoals bij slangenbeten — iets waar elke Amazonebewoner wel bang voor is. Bovendien kregen ze toegang tot educatieve materialen en konden ze eindelijk appen met familieleden in Manaus of zelfs verder weg.
Oude normen botsen met de digitale wereld
Maar de schaduwzijde kwam snel aan het licht. Volgens de ouderen is het dagelijks leven binnen no-time veranderd. Tsainama Marubo (73) verbaast zich: “In het begin was iedereen blij. Nu zijn de jonge mensen veel minder actief en nemen ze gewoontes van buiten over.”
De Marubo staan bekend om hun terughoudende houding tegenover seksuele uitingen, zelfs een puberale zoen hoort niet op straat. Toch deelde Alfredo Marubo zijn zorgen over het feit dat jongeren ineens toegang hebben tot porno en expliciete content — en dat groepsapps rondgaan met video’s die eerder ondenkbaar waren.
Zijn vrees: jongeren krijgen ideeën die haaks staan op oude tradities. Zelf merkt hij dat agressiever seksueel gedrag toeneemt. “We zijn bang dat ze willen uitproberen wat ze op schermen zien.” Het echte gesprek met familie lijkt ook op de achtergrond te raken — iedereen tuurt naar zijn eigen scherm.
Internet: van levensreddend tot verslavend
De noodzakelijke Starlink-apparatuur werd overigens niet door de overheid maar door de Amerikaanse ondernemer Allyson Reneau geschonken. En ja — het netwerk redde daadwerkelijk levens bij acute incidenten. Maar de toegang tot de digitale wereld bracht ook risico’s die niemand voorzag.
Zo droomt een Marubo-tiener nu ineens over reizen buiten het regenwoud — een besef dat voorheen onmogelijk was. Anderen willen tandarts worden in São Paulo — de horizon is letterlijk verbreed.
Tradities onder druk: nieuwe regels voor schermtijd
Volgens Enoque Marubo (40) is het dagelijkse ritme te snel veranderd. “Als je hier niet jaagt, vist of tuiniert, eet je niet. Nu wil de jeugd urenlang gamen of TikTokken.”
- Sommige jongeren blijven trouw aan tradities: vissen, plantages, oude verhalen
- Anderen zijn verslaafd aan hun smartphone — uren achter schermen worden normaal
Dit baart de stamoudsten zorgen, vooral omdat hun cultuur grotendeels mondeling wordt doorgegeven. In reactie hierop hebben ze besloten het internetgebruik strikt te beperken: alleen twee uur ‘s ochtends, vijf uur ‘s avonds, en op zondag mag het de hele dag.
Een generatiekloof — en angsten over de toekomst
Het vertrouwen is fragiel. Sommige ouders zijn bang dat hun kinderen agressieve games willen naspelen of in de val lopen van internetoplichting — iets waar digitale geletterdheid nog flink ontbreekt binnen de gemeenschap.
Bovendien praat de jeugd plots met onbekenden via sociale media. Traditionele verhalen en kennis raken uit beeld — en de oude generatie vreest dat de schade al is aangericht.
De discussie: modernisering, of verlies van identiteit?
Flora Dutra, een Braziliaanse activiste uit de regio, was betrokken bij de installatie van het internet bij de Marubo. Zij stelt dat de bezorgdheden wat overtrokken zijn: “De meeste stamleden wilden en verdienden deze toegang — het is hun toekomst.”
Toch klinkt er ook kritiek uit Brasília: sommige beleidsmakers zijn bang dat de unieke cultuur van de Marubo hierdoor langzaam verdwijnt. Dutra spreekt dit tegen. “Dat is etnocentrisme: denken dat jij als buitenstaander weet wat het beste is voor een ander.”
Wat kunnen we leren van de Marubo?
Het verhaal van de Marubo is herkenbaar — ook in Nederland. Of je nu in Zaandam woont of diep in het Amazonewoud: digitalisering brengt kansen én risico’s. De les? Vaardigheden voor digitale zelfbeheersing en kritisch denken zijn minstens zo belangrijk als snelle wifi. En misschien moeten we allemaal af en toe bewust offline — om het echte gesprek vast te houden.
Welke digitale grenzen stellen jullie binnen het gezin? Laat het horen — deel je ervaringen!
