Stelt u zich voor: u zit op een zonnig terras ergens in De Pijp of viert een verjaardag in een Amsterdams park — en ineens steekt iemand een sigaret op, terwijl dat nét niet mag. In Hongkong hebben ze er sinds kort een originele aanpak voor, zo blijkt uit berichtgeving van de South China Morning Post. De lokale minister van Volksgezondheid, Lo Chung-mau, heeft inwoners namelijk aanbevolen om rokers simpelweg… aan te staren.
Volgens Lo Chung-mau: “Wanneer mensen in niet-rokenzones toch een sigaret opsteken, kunnen wij als bewoners iets terugdoen, zelfs als er geen handhaver in de buurt is. U hoeft alleen maar te kijken.” Hij stelde dit voor tijdens een panelbijeenkomst over de gezondheid in zijn stad.
Hij voegde toe: “Als iemand in een restaurant een sigaret pakt, kunnen alle aanwezigen diegene aanstaren. Ik geloof echt niet dat zo’n persoon het aandurft om het tegen heel het restaurant op te nemen. Dat is tenslotte slechts een blik.”
Strenger beleid en slimme handhaving
Deze oproep kwam niet zomaar uit de lucht vallen. Hongkong overweegt momenteel strengere antirookmaatregelen, zoals een verbod op de verkoop van sigaretten aan mensen die na een bepaald jaar geboren zijn (vergelijken weleens met het Nieuw-Zeelands model) en verdere verhoging van de tabaksaccijnzen — die zijn bij ons al stevig, maar daar dus ook niet mals.
Van camera’s tot burgerinzet
De minister waarschuwde verder dat de overheid videobeelden van overtredingen, ingezonden door inwoners, gaat beoordelen. Heeft u rookgedrag op beeld? Dan kan het als bewijs dienen en tot boete leiden. Het doet een beetje denken aan hoe bij ons filmpjes van overlastmeldingen op Lijn 14 of een nachtbus in Rotterdam soms ineens het nieuws halen.
Wat kunnen we hiervan leren?
- Maatschappelijke druk werkt: Niemand voelt zich op z’n gemak als een hele zaak zwijgend naar je staart — dat prikkelt het geweten.
- Burgerlijke moed versus privacy: Inzet van inwoners, en zeker videocontrole, vraagt altijd evenwicht tussen veiligheidsgevoel en privacybescherming. In Nederland ligt dat gevoelig, zéker na de toeslagenaffaire.
- Preventie trekt de aandacht: Door opvallende maatregelen (zoals massaal aanstaren) wordt het gesprek over openbare gezondheid weer aangewakkerd. Of we die aanpak hier willen? Dat kunt u uiteraard zelf bepalen.
Even praktisch: wat werkt hier wel?
In de Nederlandse horeca — denk Koffie Academie of De Uurwerker in Groningen — vinden mensen het meestal ook not done als iemand rookt waar het niet mag. Meestal volstaat een vriendelijk doch beslist verzoek van de bediening. Toch is het interessant om stil te staan bij: wat zou u doen? Staren? Iemand aanspreken? Of de handhaver bellen? Eén ding is zeker: roken in niet-rokenzones is écht niet meer van deze tijd.
Kortom
De Hongkongse strategie is prikkelend, misschien een tikje ongemakkelijk — maar het zet wél mensen aan het denken. Sociale controle als wapen tegen ongezond gedrag: het is weer eens wat anders dan opschriften en boetes. U zou het eens kunnen proberen, al is het maar om te zien of het hier net zo werkt. Kleine tip: zorg dat u zelf niets rookt, want anders kijkt straks de hele buurt ú aan.
