Al decennia lang zijn de Schotse Hooglanden het decor voor misschien wel het bekendste mysterie ter wereld: het monster van Loch Ness. U kent de verhalen — vage foto’s, lokale geruchten en eindeloze discussies. Maar recent heeft de Nederlandse wetenschapscommunity een opmerkelijke wending gezien: het scenario dat ‘Nessie’ eigenlijk een reusachtige Europese paling zou zijn, is overtuigend weerlegd.
Waar kwam die palingtheorie vandaan?
De gedachte dat Nessie geen legendarisch monster is, maar simpelweg een buitengewone paling, leeft al jaren. Europese palingen komen voor in Loch Ness, en hun slanke, kronkelende lichaam zou overeenkomen met sommige ooggetuigenverslagen. Op oude zwart-witfoto’s lijkt het soms net of er iets langwerpigs even boven het water uitsteekt.
Hoe waarschijnlijk is een reuzenpaling? Flinke tegenvaller…
Floe Foxon, grondlegger van de Folk Zoology Society, onderzocht het fenomeen tot in detail: “De kans om een aal van een meter tegen te komen in Loch Ness is ongeveer 1 op 50.000.” En nu komt het opvallende stukje — exemplaren van zes meter? Volgens Foxon is die kans praktisch nul.
- Een paling zou in Schotland bijna 30 jaar moeten groeien om de 1 meter te halen
- Voor een exemplaar van 6 meter zou een bijna onafgebroken groeisprint van bijna tweehonderd jaar nodig zijn
- De oudst geregistreerde paling werd 155 — en dat was zelfs onbevestigd
Wetenschap achter het monster: feit of fabel?
Loch Ness is misschien wel het meest onderzochte meer van Europa. Tientallen studies — inclusief een bekend rapport uit 1976 van Carl Sagan — speculeerden over wat er zich onder het kalme wateroppervlak zou kunnen verschuilen. Maar keer op keer blijkt: de beelden en verhalen zijn nauwelijks wetenschappelijk onderbouwd.
Ook de vaak benoemde “breaching”-foto’s, waarop iets groots zich rechtop uit het water lijkt te heffen, laten zich niet makkelijk verklaren door een paling. “Deze sprongbeweging vereist ontzettend veel energie, die een koudbloedig dier als de paling in zo’n voedselarm, fris klimaat nooit over zou hebben”, schrijft Foxon in het onderzoek.
Nog een kansje voor de kleine paling?
Dat betekent niet dat alle palinghypothesen overboord kunnen. Foxon sluit aan bij de visie van Sagan (“Als er één is, zijn er misschien meer”): als Nessie ooit blijkt te bestaan, is een kleine paling niet uit te sluiten. Maar verwacht geen monster van bioscoopformaat — daarvoor zijn de biologische grenzen simpelweg te streng.
Het mysterie leeft voort — en inspireert nog steeds
Wat overblijft is de magie van het onbekende. Ondanks het nuchtere onderzoek blijft Loch Ness fascineren. Wie weet, misschien komt er nóg een onverwacht feitje boven water? Voorlopig blijft de waarheid over het monster diep weggestopt onder Schotse nevels. Maar de zoektocht naar antwoorden — die gaat onverminderd door.
