De herziening van sancties en de eerste stap richting diplomatieke normalisatie
De Verenigde Staten hebben aangekondigd dat ze de sancties tegen Wit-Russisch potas zullen opheffen. Deze beslissing wordt beschouwd als een teken van een verschuiving in de relatie tussen Washington en het geïsoleerde regime van Minsk. Op vrijdag en zaterdag bracht John Coale, de speciale gezant van de VS voor Wit-Rusland, verslag uit over dit initiatief na een ontmoeting met de autoritaire leider Alexander Lukashenko in Minsk.
Context van de relaties tussen Wit-Rusland en het Westen
Wit-Rusland, een nauwe bondgenoot van Rusland, heeft jarenlang te maken gehad met internationale isolatie en economische sancties. Lukashenko regeert al meer dan dertig jaar met strikte hand en wordt herhaaldelijk door het Westen getroffen vanwege zijn mensenrechtenschendingen en de rol die het land speelde in de invasie van Oekraïne door Rusland in 2022. Sinds juli 2024 heeft Minsk meer dan 430 politieke gevangenen vrijgelaten, wat door velen wordt geïnterpreteerd als een poging tot toenadering met het Westen.
De resultaten van de recente besprekingen
Volgens Belta, het staatspersagentschap van Wit-Rusland, beschreef Coale de twee dagen durende gesprekken als “zeer productief.” Hij benadrukte dat het normaliseren van de relaties tussen de VS en Minsk een primair doel is en dat de stappen worden gezet van “kleine” tot meer zelfverzekerde maatregelen. Tijdens de vorige ontmoeting in september had de VS al meer flexibiliteit getoond door bepaalde sancties te versoepelen, terwijl Minsk meer dan vijftig politieke gevangenen vrijliet en verder ging met het vrijlaten van in totaal meer dan 430 gevangenen.
Reacties vanuit de oppositie en veiligheidsanalyses
De Wit-Russische oppositieleidster Sviatlana Tsikhanouskaya verklaarde zaterdag aan AP dat de versoepeling van de sancties onderdeel was van een overeenkomst tussen Minsk en Washington. Volgens haar zou de vrijlating van meer politieke gevangenen aangeven dat Lukashenko de pijn van de sancties erkent en deze probeert te verzachten. Toch onderstreepte ze dat het beleid van Lukashenko niet wezenlijk is veranderd: de repressies blijven en het regime ondersteunt nog steeds de oorlog van Rusland in Oekraïne.
Hierbij waarschuwde zij dat Europese sancties, vooral op het gebied van meststoffen, voor Minsk veel pijnlijker zijn dan die van de VS. Terwijl de versoepeling van Amerikaanse sancties mogelijk het begin betekent van meer politieke vrijheden, vereisen de Europese maatregelen structurele veranderingen en een einde aan de oorlog.
Internationale dimensies en geopolitieke implicaties
De twee partijen spraken ook over bredere internationale kwesties, zoals de situatie in Venezuela en de voortdurende invasie van Oekraïne door Rusland. Coale gaf aan dat Lukashenko waardevol advies had gegeven over het aanpakken van het conflict en dat hij en Vladimir Poetin, de Russische president, al lange tijd goede vrienden zijn.
Hij merkte op dat president Poetin mogelijk wel of niet de adviezen van Lukashenko zal overnemen, afhankelijk van de omstandigheden en de politieke belangen.
