De taak van Amerikaanse en Russische onderhandelaren in Moskou
In de nasleep van bijna vier jaar sinds de volledige invasie van Oekraïne door Rusland onder leiding van president Vladimir Poetin, stonden de Amerikaanse envoyen in Moskou voor een moeilijke uitdaging. Zowel de vertegenwoordigers van Washington, waaronder Steve Witkoff en Jared Kushner, als de Russische zijde probeerden aanwijzingen te vinden voor een mogelijke diplomatieke oplossing, terwijl de situatie in Oekraïne verder escaleerde.
Het Oekraïense leger kampt met een ernstige personeelscrisis en probeert strategische knooppunten in het land vast te houden, ondanks de turbulentie onder de regering van president Volodymyr Zelenskyy, die recentelijk geconfronteerd werd met een omvangrijke corruptieschandaal en de verwijdering van de belangrijkste onderhandelaar.
Vertrouwensproblemen en geopolitieke spanningen
De Amerikaanse vertegenwoordiger Witkoff staat onder wantrouwen van Kiev en haar bondgenoten na een gelekte telefoongesprek dat suggereerde dat hij adviseerde aan Moskou over hoe om te gaan met de Amerikaanse president Donald Trump. Daarnaast werd een door de VS voorgesteld plan met 28 punten, vorige maand gelekt en breed afgewezen als een capitulatievoorstel richting Rusland.
Volgens analisten zoals Michael A. Horowitz, een onafhankelijk geopolitiek en veiligheidsdeskundige, is duidelijk dat het Kremlin geen akkoord accepteert dat niet volledig tegemoetkomt aan haar criteria. Deze criteria omvatten onder meer het handhaven van de controle over de regio Donbas en het beperken van Oekraïense militaire macht.
De ‘drie pijlers’ van Poetin
Poetin heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat hij vaste eisen stelt. Hij streeft ernaar om heel Oekraïne in het oosten, inclusief de regio’s Donetsk en Luhansk, volledig onder Russische controle te krijgen. Rusland bezit ongeveer twintig procent van het Oekraïense grondgebied. Daarnaast verlangt Poetin dat Oekraïne wordt gedemilitariseerd en dat een definitieve vredesregeling internationaal wordt erkend.
Volgens een anonieme Russische functionaris zijn er drie essentiële voorwaarden: de controle over het Donbas, een beperking van de Oekraïense strijdkrachten en de erkenning van territoriale aanspraken door Amerika en Europa. Moskou zou bereid zijn enige flexibiliteit te tonen over minder belangrijke kwesties, zoals de bevroren Russische activa in Europa, die nu miljarden dollars waard zijn en door Oekraïne en de EU worden geëist voor economische herstelhulp.
Perspectieven op vrede en mogelijke concessies
Volgens de plannen van Trump zou ongeveer een derde van de bevroren Russische tegoeden, circa 100 miljard dollar, worden gebruikt voor het herstel van Oekraïne. De oorspronkelijke 28-puntenplan stelde voor dat de VS 50 procent van de winsten uit projecten in Oekraïne zou ontvangen. Tijdens onderhandelingen op het Amerikaanse continent werden die plannen afgezwakt tot twintig punten, maar concrete details blijven onduidelijk.
Russische politieke analist Abbas Gallyamov suggereert dat Poetin mogelijk bereid zou zijn tot compromissen, vooral als hij niet wordt geïntimideerd door Trump. Gallyamov wijst erop dat zware sancties door Trump de langetermijn economische ontwikkeling van Rusland kunnen belemmeren, waardoor Poetin geneigd zou kunnen zijn tot tijdelijke wapenstilstanden, met de intentie om later provocaties te organiseren.
Veranderingen en strategische overwegingen in Moskou
De onderhandelaars Witkoff en Kushner arriveerden net na gesprekken met Oekraïne in Florida, die positief werden beoordeeld, maar waarvan de inhoud niet werd gedeeld. Russische en Amerikaanse bronnen geven aan dat Rusland nog steeds vasthoudt aan het voortzetten van de strijd, ondanks diplomatieke openingen.
Poetin heeft eerder aangegeven dat hij eerder een soort van “licht aan het einde van de tunnel” ziet voor een vredesproces, maar dat hij zich ook voorbereidt op het afwachten van de juiste momenten om te handelen, inclusief het mogelijk terugdraaien van territoria en het vragen van verdere concessies.
Implementatie en inhoud van mogelijke vredeakkoorden
Het gelekte voorstel vereist dat Oekraïne territoriaal afstaat, inclusief de gebieden die momenteel onder controle staan van Donetsk. Het voorstel beperkt ook het Oekraïense leger tot 600.000 soldaten, in tegenstelling tot de huidige 800.000, en sluit lidmaatschap bij NAVO uit, wat Kiev afwijst.
Volgens Tatiana Stanovaya, een senior fellow bij het Carnegie Russia Eurasia Center, gaat het voorstel niet ver genoeg voor Poetin. Ze wijst op de discussie over de omvang van de strijdkrachten en het ontbreken van volledige verboden op langeafstandswapens, wat voor Rusland belangrijk is. Daarnaast onderstreept ze dat Poetin elke formulering van het vredesakkoord zeer zorgvuldig wil weegbrengen, omdat hij het originele plan als onvriendelijk en soms absurd beschouwt.
Horowitz stelt dat Poetin mogelijk zijn eigen variant van het vredesplan zou willen opstellen, waarin hij onder meer de vier Oekraïense regio’s die hij sinds 2022 annexeerde, zou willen claimen. Hij zou ook de Oekraïense strijdkrachten tot een tiende van hun huidige grootte willen terugbrengen en de zogenaamde denazificatie willen voltooien, waarbij invloed van nationalistische partijen wordt verwijderd en sancties worden opgeheven.
Hoewel deze eisen mogelijk onrealistisch zijn, is het volgens Horowitz dat Poetin bereid is te wachten, omdat zijn voorkeur uitgaat naar een akkoord dat meer in overeenstemming is met zijn eigen ideale vrede dan met de wensen van Oekraïne. Hij waarschuwt dat het behalen van een dergelijk akkoord Rusland mogelijk zou aansporen tot nieuwe invasies in Oekraïne.
