De eerste pausbezoek aan een islamitische gebedshuiz in Turkije
Afgelopen zaterdag heeft paus Leo de Blauwe Moskee in Istanbul bezocht. Tijdens deze eerste officiële ontmoeting van een paus met een islamitische plek van aanbidding, nam hij zijn schoenen uit als teken van respect. Hoewel hij geen gebed begon, bleef de paus ongeveer twintig minuten binnen en toonde hij zich respectvol. Het was zijn eerste bezoek aan een islamitische plaats van aanbidding sinds zijn aantreden als leider van de Rooms-Katholieke Kerk, en het maakte deel uit van een vierdaagse reis door Turkije.
Gedrag en rondleiding in de Blauwe Moskee
De paus, de eerste Amerikaanse paus ooit, betrad de moskee buigend en met witte sokken aan. Hij werd begeleid door de imam en de mufti van Istanbul. Tijdens de korte tour van twintig minuten glimlachte hij en maakte hij een grap met een van zijn gidsen, de hoofd-muezzin van de moskee, die verantwoordelijk is voor de oproepen tot het gebed.
Volgens observaties leek de paus niet te stoppen om te bidden, iets dat verraste onder de betrokkenen. Er werd aanvankelijk gemeld dat de paus niet had gebeden en dat hij welkom was geheten door de vertegenwoordiger van de Turkse religieuze organisatie Diyanet, zoals oorspronkelijk gepland. Echter, enkele uren na het bezoek kwam het Vaticaan met een verklaring waarin werd aangegeven dat deze gebeurtenissen wel degelijk hadden plaatsgevonden. Later bleek dat deze verklaring per vergissing was uitgebracht.
Reacties en verrassingen
Na het bezoek gaf de mufti, Askin Musa Tunca, aan dat hij de paus tijdens de rundleiding had gevraagd of hij wilde bidden. De paus antwoordde dat hij de voorkeur gaf aan het simpelweg bezoeken van de moskee. Het Vaticaan benadrukte meteen daarna dat het bezoek ‘in een spirit van reflectie en luisteren’ had plaatsgevonden, met volledige respect voor de locatie en de gelovigen die daar samenkomen.
Hoewel er niet gebeden werd, maakte de paus een grappige opmerking toen hij werd begeleid door een deur met het bord ‘Geen uitgang’, terwijl hij deze verliet. Hij zei met een glimlach: “Het zegt geen uitgang.” De mufti reageerde daarop met: “Je hoeft niet naar buiten, je kunt hier blijven.”
De reis van paus Leo en het belang ervan
Paus Leo, die sinds mei slechts beperkte bekendheid genoot op het wereldtoneel, maakt nu zijn eerste buitenlandse reis. Tijdens deze reis bezoekt hij naast Turkije ook Libanon. Het vormt een belangrijke stap in zijn optreden op het internationale podium en het leggen van contact met mensen buiten de vooral katholieke gemeenschap in Italië.
De Blauwe Moskee werd vernoemd naar Sultan Ahmed I, die deze tussen 1603 en 1617 liet bouwen. De moskee wordt gewaardeerd om haar duizenden blauwe keramische tegels, die haar de naam hebben gegeven.
Geen bezoek aan de Hagia Sophia
Tijdens zijn reis heeft de paus de Hagia Sophia niet bezocht, in tegenstelling tot eerdere pontificiale bezoeken aan Turkije. Deze 17e-eeuwse basiliek ligt tegenover de Blauwe Moskee en was lange tijd een belangrijk Christelijk kerkgebouw. Na de val van het Byzantijnse Rijk werd het 500 jaar lang gebruikt als moskee, voordat het door Turkije in 1935 tot museum werd omgevormd. In 2020 bekeerden de Turkse autoriteiten het echter weer tot moskee, onder leiding van president Tayyip Erdogan.
Het Vaticaan heeft geen officiële verklaring afgelegd over de beslissing van paus Leo om de Hagia Sophia niet te bezoeken. Voorganger paus Franciscus uitte in 2020 zijn pijn over de herbestemming van de basiliek, nadat hij deze zelf had bezocht tijdens een reis in 2014.
De symboliek van Turkije en het kerkelijk erfgoed
Turkije vormde voor paus Leo vooral een symbolisch begin van zijn internationale missie, mede vanwege het feit dat de landkaart het 1.700-jarig bestaan markeerde van een belangrijke kerkelijke synode die het Credo van Nicea produceerde. Deze tekst wordt nog steeds door de meeste christenen wereldwijd gebruikt.
Aan het einde van de reis hield de paus een ceremonie met christelijke leiders uit het Midden-Oosten. Hij veroordeelde geweld dat wordt gerechtvaardigd door religie en riep christenen op om eeuwenoude verdeeldheid te overbruggen. Daarbij uitte hij kritiek op de scherpe verdeeldheid onder de circa 2,6 miljard christenen wereldwijd en onderstreepte het belang van eenheid.
