Besluit van de VN en de verdeeldheid onder wereldmachten
Op maandag is het vreedzame voorstel van president Donald Trump voor Gaza met een meerderheidstem aangenomen door de Verenigde Naties. Toch blijven grote wereldmachten verdeeld over de vraag of deze resolutie kan fungeren als een stabiele langetermijnoplossing voor het conflict in het Midden-Oosten, dat al decennia voortduurt. Ondanks de goedkeuring blijft de situatie zeer onzeker door af en toe uitbarstingen van geweld tussen Israël en Hamas, die de fragile diplomatie voortdurend onder druk zetten. In Gaza lijden Palestijnen onder voedseltekorten en hevige overstromingen ten tijde van de naderende strenge winter.
De diplomatieke dynamiek voorafgaand aan de stemming
Voordat de delegaties plaatsnamen, was de situatie al gespannen. Israël’s premier Benjamin Netanyahu zette zijn verzet kracht bij tegen het voorstel, vooral onder druk van zijn uiterste-rechtse coalitiepartners, door de plannen voor een toekomstige Palestijnse staat te bekritiseren. Ook Hamas uitte haar bezwaar tegen het Amerikaanse voorstel, wat de complexiteit van de situatie benadrukt. De Veiligheidsraad stemde uiteindelijk met 13 stemmen voor, zonder tegenstemmen, terwijl Rusland en China zich onthielden.
Reacties na de goedkeuring van het plan
Mike Waltz, de Amerikaanse ambassadeur bij de VN, verklaarde dat de resolutie een belangrijke stap was richting stabiliteit in Gaza en het mogelijk maken van veiligheid voor Israël. Het voorstel beoogt Gaza te transformeren van een door oorlog verwoeste regio naar een rustige omgeving. Daartoe wordt een ‘Vredesraad’ opgericht, onder leiding van de Amerikaanse president, die het gebied tijdelijk zal besturen. Daarbij hoort ook de inzet van een Internationale Stabilisatie Troepenmacht, de ISF, die de verantwoordelijkheid overneemt van het Israëlisch defensieleger dat momenteel delen van de Gazastrook bezet.
De inhoud en het verloop van het plan
De resolutie vormt de tweede fase van Trump’s 20-puntenplan dat in september werd aangekondigd. De eerste fase bestond uit het ruilen van gevangenen en gijzelaars, en een wapenstilstand die grotendeels standhield, ondanks beschuldigingen van schendingen van beide kanten. Israël heeft sinds de start van haar militaire operatie in Gaza zeker 69.000 slachtoffers gemaakt, vooral vrouwen en kinderen, volgens lokale gezondheidsinstanties. De aanval volgde op een terroristische aanval van Hamas op 7 oktober 2023, waarbij 1.200 mensen werden gedood en 250 ontvoerd.
Controverse over Palestijnse zelfbeschikking
Sommige leden van de Veiligheidsraad uitten bezwaren omdat de Amerikaanse resolutie geen directe verwijzing bevatte naar de Palestijnse staat. In de nieuwe tekst staat dat zodra de Palestijnse Autoriteit haar take-over van Gaza effectief uitvoert en de wederopbouw vordert, er mogelijk een kader ontstaat voor Palestijnse zelfbeschikking en staatsvorming. Het voorstel wordt gesteund door Qatar, Egypte, de Verenigde Arabische Emiraten, Saoedi-Arabië, Jordanië en andere Arabische landen, evenals Turkije, Indonesië en Pakistan. Van deze landen zijn alleen de Verenigde Staten en Pakistan, dat geen vetorecht heeft, lid van de Veiligheidsraad.
De diplomatieke reactie en regionale steun
Een gezamenlijke verklaring van de VS en haar Arabische partners stelde dat het traject een pad biedt naar Palestijnse zelfbeschikking en vrede in de regio. De Amerikaanse ambassadeur voor Israël, Mike Huckabee, prees Trump voor het bijeenbrengen van Arabische leiders en het opstellen van de overeenkomst. Hij benadrukte dat de resolutie niet expliciet een Palestijnse staat eist, maar de basis legt door het aanmoedigen van noodzakelijke hervormingen die al lang worden gevraagd.
Israelische reactie en houding van Hamas
De Israëlische politieke leiders uitten hun ongenoegen over de mogelijke erkenning van een Palestijnse staat. Netanyahu bevestigde dat Israël in elk geval oppositie blijft voeren tegen de oprichting van een Palestijnse staat, ongeacht het terrein. Hij stelde dat Gaza gedemilitariseerd moet worden en Hamas ontwapend, hetzij op eenvoudige, hetzij op agressievere wijze. Hamas en de Palestijnse verzetsbewegingen beschuldigden het plan van een poging tot verdere bezetting en schending van hun soevereiniteit.
De Russische positie en bijkomende voorstellen
De Russische delegatie presenteerde een eigen voorstel dat sterker de steun voor Palestijnse staatsvorming benadrukt. Tijdens een telefonische afspraak op maandag onderstreepten minister Sergey Lavrov van Rusland en zijn Iraanse collega Abbas Araghchi het belang van een duurzame vrede gebaseerd op internationaal erkende rechtsregels, aldus het Russische buitenlands ministerie.
