Het einde van de tijdelijke beschermingsstatus
De Amerikaanse regering heeft aangekondigd dat zij de tijdelijke beschermingsstatus (TPS) voor onderdanen van Myanmar beëindigt. Volgens de doorgaans geopolitiek bewuste autoriteiten kunnen deze burgers veilig terugkeren naar het land, dat sinds de militaire staatsgreep in 2021 politiek in turmoil verkeert. De Amerikaanse administratie baseert zich op de ogenschijnlijk verbeterde situatie, onder meer door de geplande verkiezingen die de militaire junta heeft aangekondigd.
Achtergrond en context van de maatregel
De beslissing roept bezorgdheid op bij degenen die mogelijk gedwongen worden terug te gaan naar Myanmar, een land dat sindsdien wordt geteisterd door politieke onrust en gewapend verzet. Toen de militaire macht in 2021 de controle greep, maakte dat een einde aan de civiele regering en leidde tot wijdverspreide weerstandbewegingen. De Amerikaanse minister van Binnenlandse Veiligheid, Kristi Noem, bevestigde dat zij overleg had gehad met diverse agentschappen en concludeerde dat de situatie in Myanmar voldoende was verbeterd om het veilig te achten voor burgers om terug te keren.
Verbeteringen en strengere beoordelingen
Volgens het ministerie van Binnenlandse Veiligheid (DHS) is de status van TPS opnieuw gedefinieerd als tijdelijk, omdat Myanmar substantieel vooruitgang heeft geboekt op het gebied van governance en stabiliteit. Onder meer de beëindiging van de noodtoestand, de voorbereidingen voor vrije en eerlijke verkiezingen, succesvolle staak-het-vuren-afspraken en verbeteringen in lokaal bestuur worden aangehaald. Het rapport benadrukt dat de militaire overheid ook onderhandelt over een staakt-het-vuren met etnische gewapende groepen, waarbij China een bemiddelende rol speelt. Datum van afloop van de huidige beschermingsstatus is gepland op 26 januari, en ongeveer 4.000 mensen met deze status zullen vanaf die dag niet langer beschermd zijn.
Internationale reactie en kritische beoordeling
Verschillende internationale actoren, waaronder de Verenigde Naties, hebben aangegeven dat de verkiezingen die de junta voor december en januari plant, niet vrij en eerlijk kunnen verlopen. Dit vanwege het verbod op oppositiepartijen en de Detentie van Aung San Suu Kyi, de vroegere leider. Critici uit de Verenigde Staten, zoals John Sifton van Human Rights Watch, spreken zich fel uit over de vermeende verbetering in Myanmar. Hij stelt dat de situatie nog steeds klinisch slecht is, dat de aangekondigde verkiezingen in feite theater zijn en dat de situatie verder verslechtert door het toegenomen militair geweld tegen de burgerbevolking.
Reactie vanuit de Amerikaanse politiek
Hoewel de regering haar besluit onderbouwt met de veronderstelde stabilisatie in Myanmar, zijn er binnen de eigen politieke kringen kritische stemmen. Sommige leden van de Republikeinse partij, zoals vertegenwoordiger Young Kim van het subcomité Buitenlandse Zaken Oost-Azië en de Grote Pacific, kwalificeren de verkiezingen als een “schijnvertoning” die bedoeld is om een schijn van legitimiteit te creëren terwijl de militaire repressie voortduurt. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwt voor reizen naar Myanmar vanwege burgerconflicten, gewelddadigheden en de willekeurige handhaving van lokale wetten.
Mensrechtensituatie in Myanmar
Het meest recente rapport van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken over mensenrechten in Myanmar, gepubliceerd in augustus, wijst op verscheidene ernstige problemen. Er worden meldingen gedaan van willekeurige dodelijkingen, verdwijningen, martelingen, de vervolging van journalisten en beperkingen op religieuze vrijheden. De situatie is tijdens het afgelopen jaar verslechterd, vooral door toenemende luchtaanvallen en artilleriebeschietingen op burgerdoelwitten. Daarnaast meldt het rapport het overlijden van twee prominente oppositieleiders die onder willekeurige detentie zijn gestorven.
Conclusie
De beslissing van de Amerikaanse overheid om de TPS-status voor Myanmar te beëindigen, wordt breed gedragen binnen de beleidswereld, ondanks kritische stemmen die wijzen op het voortdurende conflict en de mensenrechtenschendingen. Inmiddels heeft de vorige regering onder president Biden de beschermingsmaatregel met 18 maanden verlengd, maar deze termijn loopt nu af. Sinds de inauguratie van Donald Trump als president in januari 2017 heeft de Amerikaanse regering ook de TPS voor verschillende andere landen ingetrokken, onderdeel van een strengere immigratie-aanpak.
