De situatie in Oekraïne en de invloed van Russische drone-aanvallen
Op donderdag bleef het in Oekraïne onduidelijk, terwijl een nieuwe golv van Russische drones delen van het land in de kou zette met energiestoring en stroomuitval. In Kyiv en elders in Europa ontstond bezorgdheid over het nieuwe vredesplan van 28 punten, dat door president Donald Trump was goedgekeurd, zoals een hoge functionaris van de Amerikaanse administratie aan NBC News verklaarde, na weken van geheime onderhandelingen.
Oekraïne en haar bondgenoten in Europa werden eerder buitengesloten van de dialoog tussen Washington en Moskou. Er waren tegenstrijdige berichten over hun betrokkenheid bij deze keer. Een Amerikaanse staatsfunctionaris bevestigde aan NBC News dat Oekraïne wel degelijk deel had genomen aan de besprekingen over het plan.
Het voorschot op het plan en Oekraïense deelname
Volgens de functionaris was het plan opgesteld onmiddellijk na gesprekken met een van de hoogste vertegenwoordigers van de Oekraïense regering, Rustem Umerov. Deze stemde in met het grootste deel van het plan, nadat hij enkele aanpassingen had aangebracht, en presenteerde het vervolgens aan president Zelenskyy.
Het kantoor van Zelenskyy meldde via Telegram dat hij een conceptversie van het plan had ontvangen van de Amerikaanse zijde. Na een ontmoeting met de Amerikaanse minister van Defensie, Dan Driscoll, uitte Zelenskyy de verwachting dat er snel, constructief en eerlijk gewerkt zou worden aan een oplossing voor het conflict. De Amerikaanse ambassade in Kyiv verklaarde op X dat de energie voor vrede eindelijk aan de zijde van Oekraïne lijkt te liggen.
Inhoud en reacties op het plan
Officieel zijn er nog geen details over het plan vrijgegeven. Een ingewijde bevestigde aan NBC News dat het 28-puntenplan dat door Axios op donderdag werd gerapporteerd, correct is. Het document bevindt zich momenteel in een conceptfase, maar geeft volgens de bron aan waar de partijen momenteel staan. Zowel Russische als Oekraïense feedback is daarin verwerkt.
De tegenstrijdige standpunten en internationale betrokkenheid
Karoline Leavitt, woordvoerster van het Witte Huis, zette op donderdag vraagtekens bij de berichten dat de voorwaarden van het plan gunstig zouden zijn voor Rusland. Ze benadrukte dat Oekraïne bij het proces was betrokken. Ze voegde toe dat Trump zowel frustraties had jegens beide landen, als dat zijn gezant Steve Witkoff en minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio aan de voorstellen werkten.
Daarnaast wees Mike Waltz, de Amerikaanse vertegenwoordiger bij de VN, op de inspanningen van de VS om het conflict te beëindigen. Hij benadrukte dat de VS tot het hoogste niveau geïnvesteerd had, inclusief de persoonlijke inzet van de president. Volgens hem hadden de VS voorstellen gedaan, zoals het versoepelen van sancties en het vragen aan Rusland om de aanvallen te stoppen en direct met Oekraïne te onderhandelen.
De risico’s en binnenlandse spanningen in Oekraïne
De geruchten dat het plan mogelijk lijkt op de lijst met wensen van Rusland vormden een bedreiging voor Oekraïne. Het land bevindt zich op een kritiek moment, actief geconfronteerd met drone-aanvallen op steden en de dreiging dat Russische troepen de strategische stad Pokrovsk, een belangrijk veldslagpunt, zullen innemen. Dit kan de rest van de Donbas-regio in gevaar brengen, tenzij er onder druk van Washington snel wordt gehandeld.
Zelenskyy kampt met interne problemen, waaronder een corruptieschandaal dat het implicaties heeft voor een naaste medewerker, hogere functionarissen en het staatsenergiebedrijf. Bovendien wordt hij geconfronteerd met de druk om zijn machtige partijleider, Andriy Yermak, te ontslaan.
De politieke en diplomatieke context
De Oekraïense oppositie, onder leiding van Vadym Ivanchenko, uitte kritiek over de onduidelijkheid en het gebrek aan officiële presentatie van het plan. Hij waarschuwde dat de punten in de media mogelijk niet in overeenstemming zijn met de nationale belangen.
Het Amerikaanse beleid bleef verdeeld, met rapporten dat Keith Kellogg, de speciale gezant voor Oekraïne, eind van het jaar zou vertrekken. Daarnaast bleef het Kremlin niet duidelijk over de houding ten opzichte van mogelijke vredesbesprekingen. Sergei Markov, een commentator en voormalig adviseur van Vladimir Poetin, gaf toe dat er niet bekend was of er überhaupt een akkoord was gesloten.
De geopolitieke dynamiek en de belangen van Rusland
In Kyiv werd het tijdstip van het plan geïnterpreteerd als een strategisch voordeel voor Moskou, dat profiteert van de voortdurende aanvallen en de dreiging dat Rusland de stad Pokrovsk kan overnemen. Rusland blijft vasthouden aan de eisen dat Oekraïne territorium moet afstaan, haar militaire capaciteit moet verzwakken en nooit bij de NAVO moet aansluiten, zoals door de woordvoerder van Poetin, Dmitry Peskov, werd bevestigd.
Experts zoals James Nixey waarschuwen dat Rusland nog steeds streeft naar maximale doelstellingen zonder de steun van Trump te riskeren. De vraag blijft of dit proces de eerdere pogingen tot vrede zal herhalen, die door Oekraïne en Europa werden afgewezen, of dat de druk — zowel op het slagveld als politiek — te groot wordt en Oekraïne zich de facto zal overgeven.
Slotbeschouwingen
De rapportages uit Kyiv en Londen onderstrepen de complexiteit van onderhandelingen en de vele onzekere factoren waarmee Oekraïne wordt geconfronteerd. Het blijft onduidelijk of er uiteindelijk een waarheidsgetrouw akkoord wordt gesloten of dat de geopolitieke belangen en interne problemen verdere onderhandelingen frustreren.
