Elk najaar staan we weer met z’n allen in de rij voor die bekende pumpkin spice latte of grijpen we naar kruidige taartjes bij de lokale bakker Van Maanen. Maar achter deze gezellige traditie schuilt een geschiedenis die maar weinig Nederlanders kennen — en die behoorlijk rauwe randjes heeft.
De duistere wortels van nootmuskaat: het verhaal van de Banda-eilanden
De oorsprong van pumpkin spice blijkt verrassend lokaal: volgens De Washington Post — die in 2025 weer scherp uit de hoek komt — ligt het beginpunt precies bij de Nederlanders. In 1621 trok de VOC naar de Banda-eilanden in het huidige Indonesië. Daar werden duizenden locals afgeslacht of tot slavernij gebracht. Anderen vluchtten de bergen in, waar velen van hen verhongerden.
Historicus Adam Clulow (Universiteit van Texas) noemt deze gebeurtenis in het artikel zelfs “de eerste vorm van corporate genocide.” En waarvoor? Nootmuskaat — toen het goud van de specerijen en tegenwoordig een van de drie steunpilaren van pumpkin spice.
Nootmuskaat: van levensreddend elixer tot supermarktpotje
In de 17e eeuw dacht men werkelijk dat nootmuskaat alles kon genezen — van de pest tot slechte herinneringen. Het zou je zelfs mooier maken, beweerden ze. De handel dreef prijzen omhoog, vooral doordat de specerij alleen op een paar eilandjes groeide.
Het gekke: veel van onze geliefde specerijen kennen zo’n koloniale achtergrond. Voedselhistoricus Sarah Wassberg Johnson legt uit dat “handelsroutes altijd het pad van de minste weerstand zoeken, maar de hoofdrolspelers in pumpkin spice — nootmuskaat, kaneel, kruidnagel en gember — hebben allemaal met geweld hun weg naar Europa gevonden.”
Popcultuur en de prijs van populariteit
Johnson zegt het treffend: “Als je voedsel eet zonder ooit slavernij of ontneming van land te raken, blijft er weinig over.” pumpkin spice kreeg in Amerika een cultstatus, maar niet zonder historie. Onze taartjes en drankjes danken hun smaak aan een pijnlijke erfenis. Toch werd, na de grootschalige plantages met dwangarbeiders, de productie betaalbaar. Vanaf midden 19e eeuw werden geuren als kaneel, kruidnagel en gember gewoon in de supermarkt. Kijk maar naar Oma’s peperkoek of appeltaart in Utrecht — zulke recepten zijn diep geworteld in die wereldwijde geschiedenis.
Van VOC naar Starbucks: wat is er veranderd?
Volgens Clulow, die Starbucks’ Pumpkin Spice Latte vergelijkt met Hollandse stillevens (“Stilleven met kalkoentaart”, weet u wel), zijn we nauwelijks veranderd. Opnieuw brengen we wereldwijde ingrediënten samen voor consumptie, zonder stil te staan bij de oorsprong.
Toch heeft nootmuskaat vandaag de dag geen negatieve reputatie meer. Het is eerder een kruid dat warmte en comfort brengt — totdat we het overdoseren.
De schaduwzijde van nootmuskaat: gezond, maar met mate
Diëtist Mary Sabat wijst op de voordelen: nootmuskaat zit barstensvol antioxidanten — die beschermen uw cellen tegen schadelijke stoffen (Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2025). Prima idee dus om af en toe wat specerijen toe te voegen aan je ontbijt of soep.
Let wel: te veel is niet beter. Grotere hoeveelheden nootmuskaat kunnen hallucinaties, misselijkheid, droge mond, en zelfs hartritmestoornissen veroorzaken. In extreme gevallen krijg je last van verwardheid en een instabiele bloeddruk. Even een theelepeltje extra voor de smaak kan dus flink tegenvallen. Gebruik het spul met beleid — uw lichaam zal u dankbaar zijn.
Pumpkin spice — hype of blijvertje?
Starbucks vierde vorig jaar het 20-jarig bestaan van hun iconische pumpkin spice latte — inmiddels goed voor honderden miljoenen verkochte bekers. Mensen in Rotterdam of Arnhem staan elk jaar weer in de rij zodra de eerste bladeren vallen.
Dus: sta volgende herfst bij je pumpkin spice latte even stil bij de weg die deze smaken hebben afgelegd. De geschiedenis is complex, maar de keuze is aan u. Geniet bewust — dat smaakt uiteindelijk altijd het best.
