Als u Saturnus met ringen wilt bewonderen, hebt u haast: binnen zes maanden verdwijnen de legendarische ‘hoepels’ van de reuzenplaneet tijdelijk uit beeld. Gelukkig is het slechts een optische illusie — en geen kosmisch drama.
Rond maart 2025 zal dit hemelse spektakel voor Nederlandse nachtkijkers onzichtbaar zijn. De ringen strekken zich ruwweg uit van 70.000 tot 140.000 kilometer vanaf Saturnus — even lang als 30 keer Nederland. Toch zal het lijken alsof ze er niet zijn.
Een verdwijntruc dankzij Saturnus’ stand
Deze verdwijntruc heeft alles te maken met Saturnus’ ashelling. Door de unieke stand van zijn as liggen de ringen dan perfect horizontaal ten opzichte van de aarde, meldt Earth.com. In plaats van een kleurrijke schijf, zien we enkel nog de smalle, nauwelijks zichtbare rand.
het verschil is spectaculair: nu nog zien we de ringen onder een hoek van 3,7 graden — per maart zakt dat naar nagenoeg 0 graden.
Stel u voor: het is alsof u langs de zijkant naar een vel papier kijkt, helemaal aan de andere kant van het voetbalveld. Zo dun zijn de ringen — en zo ver weg, grofweg 1,2 miljard kilometer.
Hoe kunnen zulke gigantische ringen verdwijnen?
Saturnus’ ringen zijn indrukwekkend groot, maar opvallend dun — soms maar 100 meter dik. Op zo’n kosmische afstand is die dunheid simpelweg niet waarneembaar met telescopen vanaf aarde.
Geen paniek: het komt allemaal weer goed
Gelukkig is de verdwijning tijdelijk en komt geregeld voor: elke 29,5 jaar draait Saturnus een rondje om de zon en lijkt het kunststukje zich te herhalen. Na maart 2025 keren de banden weer terug in beeld, al verdwijnen ze begin november opnieuw uit het zicht. Soort live-optreden in Den Haag dat snel is uitverkocht — en net zo snel weer terugkomt.
Waarom hebben we überhaupt ringen?
Saturnus heeft zeven aparte ringen die bestaan uit ijs, steengruis en kosmisch stof. Ze zijn vermoedelijk ontstaan uit resten van kometen, asteroïden of manen, die ooit door de enorme zwaartekracht van Saturnus uiteen zijn getrokken.
Gaan de ringen echt ooit verdwijnen?
Helaas is er ook slecht nieuws. Wetenschappers denken dat de ringen, ook los van hun ‘verdwijntruc’, over ongeveer 300 miljoen jaar voorgoed weg kunnen zijn. Volgens NASA worden de deeltjes namelijk geleidelijk Saturnus ingezogen als een soort ijzige regen, gestuurd door het magneetveld van de planeet.
Op de schaal van het heelal — ons zonnestelsel bestaat miljarden jaren — is dat een oogwenk. Of zoals NASA-onderzoeker James O’Donoghue het ooit zei: ringensystemen zijn, hoe prachtig ook, tijdelijke verschijnselen. Ze zijn simpelweg niet gemaakt om eeuwig te bestaan.
Tip voor liefhebbers
Wilt u Saturnus met ringen zelf zien? Grijp dan deze zomer een telescoop of sluit aan bij een publieksavond van sterrenwachten als Sonnenborgh of Public Observatory Rotterdam. Het zou zonde zijn dit majestueuze tafereel te missen — voor u het weet is het weer jaren wachten geblazen. Kleine kans trouwens dat u tijdens een avondluchtwandeling in Amersfoort ineens Saturnus’ ‘lege kant’ spot, maar het proberen waard!
