Het klinkt bijna als een flauwe grap, maar papieren rietjes — jarenlang gepromoot als duurzame oplossing — blijken allesbehalve onschuldig. Een recent onderzoek van de Universiteit Antwerpen onthult dat deze zogenaamd ‘groene’ alternatieven vol zitten met PFAS, oftewel ‘forever chemicals’, en zo mogelijk nóg schadelijker zijn voor milieu en gezondheid dan het verguisde plastic rietje.
Zijn papieren rietjes echt zo duurzaam?
De afgelopen jaren veranderde Nederland langzaam maar zeker: plastic wegwerprietjes verdwenen bij populaire koffieketens als HEMA en Bagels & Beans, en de papieren variant kwam ervoor in de plaats. De overheid — voorop in het plasticbeleid — stuurde klanten met de beste bedoelingen richting plantaardige alternatieven zoals bamboe en papier. Maar is dat wel zo’n verbetering?
- Papieren rietjes: geadverteerd als milieuvriendelijk
- Bamboe: ook als duurzaam gepositioneerd
- Plastic: grotendeels in de ban vanwege afbraakduur en gezondheidszorgen
Wat zijn PFAS en waarom zijn ze problematisch?
PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. Deze stoffen worden ook wel ‘forever chemicals’ genoemd, omdat ze amper afbreken — en dus eindeloos in het milieu blijven zweven. PFAS werden lang toegevoegd om producten water- of vetafstotend te maken: van regenkleding tot fastfoodverpakkingen. Ook in rietjes blijken ze massaal aanwezig, zo ontdekte het Antwerpse onderzoeksteam.
Uit hun steekproef onder 39 merken rietjes — van papier tot bamboe, glas, roestvrij staal en plastic — bleek maar liefst 90% van de papieren rietjes PFAS te bevatten. Ter vergelijking:
- Papier: 90%
- Bamboe: 80%
- Plastic: 75%
- Glas: 40%
- Roestvrij staal: 0%
De ergste boosdoener: perfluoroctaanzuur
De meest gevonden stof was perfluoroctaanzuur — wereldwijd verboden sinds 2020. Toch duikt het hier nog steeds op, vermoedelijk door restvoorraden of productie buiten Europa. Daarnaast stuitten onderzoekers op goed oplosbare PFAS zoals trifluorazijnzuur, waardoor ze makkelijk in je cola, ice tea of verse muntthee terechtkomen. Niet echt een fris idee — zelfs niet bij dat nieuwe rietje van die duurzame koffiebar om de hoek.
100% recyclebaar? Helaas niet altijd
Je denkt misschien: dan recycle ik het wel? Helaas blijkt ook dit tegen te vallen. Sommige ‘recyclebare’ rietjes zijn dat in de praktijk helemaal niet, door het gebruik van niet-biologisch-afbreekbare coatings. Bovendien kan vervuiling van grond of watergrondstoffen PFAS in plantaardige producten sluizen, aldus wetenschappers op Phys.org.
Zijn de gezondheidsrisico’s groot?
Het goede nieuws: de hoeveelheid PFAS die je binnenkrijgt uit rietjes is erg laag. Toch waarschuwen onderzoekers dat langdurige blootstelling — vooral uit verschillende bronnen tegelijk — mogelijk link is. Dierstudies tonen liverbeschadiging, een verzwakt immuunsysteem en zelfs geboorteafwijkingen bij hoge inname. Wat dit voor mensen betekent, blijft onduidelijk — het effect op lange termijn is simpelweg nog niet goed onderzocht.
Wat is dan wél een duurzaam alternatief?
Het antwoord is verrassend simpel: roestvrijstalen rietjes. In geen enkel staalrietje werd PFAS gevonden. Of nog beter: laat dat rietje gewoon eens achterwege. Drink gewoon uit het glas, zoals ze bij diverse Utrechtse koffiezaken inmiddels standaard doen — kleine moeite, groot effect voor het milieu.
Samengevat: Denk na voordat je ‘groen’ drinkt
Het blijkt dat schone schijn soms vieze bijwerkingen heeft. Papieren rietjes lijken net zo giftig (of zelfs giftiger) als hun plastic voorgangers — en van een milieuvriendelijke reputatie blijft niet veel over als je deze cijfers ziet. Mijn persoonlijke tip? Investeer in een RVS-rietje (deze vind je bij Blokker of bol.com) of laat rietjes voortaan links liggen. Soms is minder écht meer.
