Krista Figari werd op een gewone werkdag wakker in haar appartement in Manhattan. Even het bed opmaken — en daarna veranderde alles.
“Ik draaide me om na het opmaken van m’n bed, maar toen viel ik zomaar richting mijn kast en belandde op de grond,” vertelt Figari (nu 39). “Toen voelde ik dat mijn arm en been niet meer deden wat ik wilde. Op dat moment dacht ik: dit klopt niet.”
Ze kon niet overeind komen, maar wist wél haar telefoon te pakken. Snel belde ze haar nicht, daarna de huisbaas en uiteindelijk 112.
maar de huisbaas had geen sleutel voor het bovenste slot van haar deur — naast de schrik was er nu echte paniek. Dit was serieus.
Gelukkig zag de huisbaas een oplossing — via het brandtrapje, en na wat acrobatiek kon hij via het raam naar binnen. De hulpdiensten hoefden de deur niet in te beuken.
In het NewYork-Presbyterian/Weill Cornell Medical Center kreeg de docente uit de Bronx te horen: een zogenaamde wake-up stroke.
“Het was echt eng,” blikt Figari terug. “Toen ze zeiden ‘beroerte’, drong het eerst niet eens tot me door. In mijn hoofd krijgen alleen ouderen een beroerte — dat overkomt mij niet, dacht ik.”
Nu, bijna een jaar later, deelt Krista haar verhaal én de beelden van haar nanny-cam. Want het aantal beroertes bij mensen onder de vijftig stijgt — tijd om de signalen te kennen, zegt ze zelf.
Wat is een ‘wake-up stroke’ precies?
Experts verwachten inmiddels dat 1 op de 4 volwassenen boven de 25 ooit een beroerte krijgt.
Grofweg zijn er twee types beroertes: ischemisch en hemorragisch.
Het ischemische type — ruim 87% van alle gevallen — ontstaat als een bloedklonter of blokkade de toevoer naar de hersenen belemmert. Ongeveer 20% van deze gevallen gebeurt tijdens de slaap: de beruchte wake-up strokes.
het lastige hier: je weet niet wanneer het precies is gebeurd. Pas als je wakker wordt, ontdek je iets mis is. Dat kan kostbare tijd kosten.
Het team van Figari ontdekte dat de beroerte ‘heel recent’ was opgetreden. Ze kreeg direct een infuus om de bloedprop op te lossen, een procedure die trombolyse heet.
“Bij NYP-WC zijn we gelukkig uitgerust om meteen een MRI te doen, waarmee we precies kunnen zien of deze patiënten in aanmerking komen voor een behandeling,” legt dr. Nicholas Janocko uit, de neuroloog van Figari. “Was ze naar een ander ziekenhuis gegaan, zonder deze faciliteiten, dan was ze waarschijnlijk nooit met trombolyse behandeld — en zat ze nu mogelijk met een verlamming.”
Het medicijn sloeg aan: binnen 15 minuten begon ze weer te bewegen. Goed nieuws: fysiotherapie, ergotherapie of logopedie bleken na vijf dagen ziekenhuis niet nodig.
De artsen hadden wel minder goed nieuws: Krista had een veelvoorkomend aangeboren hartafwijking, het patent foramen ovale (PFO) — een opening tussen de hartboezems die na de geboorte normaal gesloten hoort te zijn.
Een open hartklep maakt kans op een beroerte groter
Zo’n 25% van de volwassenen heeft een PFO — de meeste zonder klachten. Ook Krista: “Ik was altijd superactief, deed aan sport, ik danste. Alleen wat astma, meer niet.”
Volgens dr. Janocko speelt zo’n PFO een rol bij zeker 55% van de beroertes bij mensen onder de 60.
Met zo’n gaatje kunnen bloedpropjes door het hart direct naar de hersenen — precies wat een beroerte veroorzaakt.
Bij Krista was het zelfs een forse opening: graad 4 op een schaal van 0 tot 5.
Een maand later ging ze terug naar het NYP-WC-ziekenhuis, waar een klein apparaatje haar hartafwijking afsloot — een mini-ingreep, weinig gedoe. Nu is haar hart ‘dicht’, is het risico flink kleiner. Wel blijft het een reminder: “Als ik nu typ, schrijf, sport of iets met mijn linkerarm doe, dan voelt die nog altijd zwakker,” zegt ze.
Nu slikt Krista dagelijks aspirine om de kans op een nieuwe beroerte te verkleinen. Ze heeft een noodplan klaarliggen en meer mensen om haar heen hebben een sleutel van haar woning — je weet maar nooit. Ze weet nu: bij twijfel moet je direct handelen.
“Als je denkt dat er iets mis is, vertrouw op je gevoel en check het uit. Bel iemand, vertel wat je voelt. Want als je te lang wacht, kun je er levenslang last van houden,” geeft Krista nu als advies.
Herken de signalen van een beroerte
Vaak denken we bij een beroerte aan ouderen — maar inmiddels is 10 tot 15% van de patiënten jonger dan 50.
De kans op een beroerte neemt toe door factoren als obesitas, hoge bloeddruk, cholesterol, diabetes, slaapapneu en roken of drugsgebruik. “We zien dat dit soort risicofactoren bij jongeren toenemen,” aldus Janocko.
De tip van specialisten: gebruik het ezelsbruggetje B.E. FAST om een beroerte te herkennen.
- B — Balans: Plots moeite met balans of coördinatie?
- E — Eyes (ogen): Wazig/dubbel zien of plots geen zicht in één of beide ogen, zonder pijn?
- F — Face (gezicht): Hangt één kant van het gezicht, of voelt die slap tijdens het lachen?
- A — Arm: Zakken de armen als beide omhoog worden gedaan? Is een van de armen slap of gevoelloos?
- S — Speech (spraak): Is de persoon moeilijk te verstaan, onduidelijk? Praat die met dubbele tong?
- T — Tijd om te handelen! Zie je deze signalen — bel direct 112 of ga naar het ziekenhuis.
Deel deze kennis — het kan letterlijk het verschil maken tussen volledig herstel of blijvende schade. En geloof me: een beroerte is echt niet alleen iets voor oude mensen.
