Stelt u zich eens voor: u staat in de woestijn bij Abydos, het hart van Oud-Egyptische geschiedenis — en vindt verzegelde wijnpotten van vijf millennia oud. Precies dit overkwam een Duits-Oostenrijks archeologenteam onder leiding van Christiana Köhler (Universiteit Wenen) bij de opgraving van het graf van koningin Meret-Neith, vermoedelijk de eerste vrouwelijke farao van Egypte.
De potten lagen verborgen in de grafkamer, opmerkelijk goed bewaard gebleven. Sommigen waren zelfs nog in hun originele staat verzegeld. De wijn zelf? Helaas niet meer vloeibaar — en het blijft een raadsel of het nu rode of witte wijn was, aldus Köhler in haar verklaring van vorige week.
Er werd echter volop organisch materiaal gevonden — druivenpitten, kristallen (misschien wijnsteen) en resten die op wijnproductie wijzen. Al deze vondsten worden momenteel wetenschappelijk onderzocht. Leuk weetje: dit is vermoedelijk het op een na oudste directe bewijs van wijngebruik — het oudste exemplaar werd ook in Abydos gevonden. dat is toch behoorlijk uniek
De fascinerende vrouw achter het graf
De ware identiteit van Meret-Neith blijft nog deels gehuld in mysterie. Zeker is wél dat ze als enige vrouw haar eigen monumentale graf heeft in de oudste koninklijke necropolis van Egypte. Op basis van inscripties vermoeden onderzoekers dat ze rond 3.000 voor Christus verantwoordelijk was voor onder meer de Schatkist — zeg maar, de Belastingdienst van het Oude Egypte.
Fun fact: Meret-Neith was een directe voorgangster van de beroemde koningin Hatsjepsoet van de 18e dynastie. We hebben het dus over een vrouw met serieuze macht, in een tijd die meestal wordt gezien als puur mannelijk domein.
Hoe bijzondere ontdekkingen oude overtuigingen uitdagen
“Deze opgravingen leveren verrassende inzichten op over het leven, werk en het leiderschap van deze indrukwekkende vrouw,” vertelt Köhler.
Het grafcomplex van Meret-Neith was gebouwd van leemstenen, klei en hout. Rond haar grafkamer bevinden zich 41 kleine grafkamers van hofdienaren en bedienden, allemaal in fases gebouwd over een langere periode. Dus niet in één keer, maar met tussenpozen — dat bieden de nieuwste ontdekkingen als duidelijk bewijs.
En er is nog meer: het onderzoek van het team zet een oude controverse op scherp. Lange tijd werd gedacht dat koninklijke begrafenissen in de 1e dynastie gepaard gingen met menselijke offers. Deze nieuwe resultaten laten zien dat dit verhaal wellicht bijstelling verdient.
Waarom deze vondst nu relevant is
- Dergelijk goed bewaard gebleven archeologisch materiaal vinden we in Nederland vrijwel nooit — dit is echt internationaal topniveau
- Het toont het belang van interdisciplinair onderzoek: archeologen, natuurwetenschappers en historici werken samen om oude mysteries te ontrafelen
- En — eerlijk is eerlijk — het idee dat er vijfduizend jaar geleden al wijn werd geproduceerd en opgeslagen, laat zelfs onze beste Nederlandse wijnmakers versteld staan
Dus, mocht u binnenkort een glas wijn inschenken, realiseer u dan: die traditie is veel ouder dan we soms denken. Alleen iets minder geschikt om na vijfduizend jaar achter het behang vandaan te halen.
